6493 SAYILI KANUN KAPSAMINDA ÖDEME KURULUŞU
Logo



Sezin Atıcı 17 May, 2021 Universal

6493 Sayılı Kanun Kapsamında Ödeme Kuruluşu


 

I. BÖLÜM

ÖDEME HİZMETLERİ ALANINDA FAALİYETTE BULUNMAK İSTEYEN ÖDEME KURULUŞLARI HANGİ ŞARTLARI TAŞIMALI?

1. Anonim şirket şeklinde kurulması,

Anonim şirket kurmak için öncelikle anonim şirket nedir, nasıl kurulur ve kuruluş işlemleri nelerdir gibi soruların yanıt bulması gerekiyor. Öncelikle anonim şirket tanımından başlayalım: Anonim şirket, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 329 uncu maddesinde sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir ve pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur. Ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanan anonim şirketin kurulabilmesi için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlığı şarttır. Tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye ellibin Türk Lirasından ve sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi yüzbin Türk Lirasından aşağı olamaz. Anonim şirketlerin kuruluş aşamasında yerine getirilmek zorunda olunan hususlar şöyle sıralanabilir: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu açısından yasak sayılmayan her çeşit ekonomik amaç ve konu için anonim şirket kurulabiliyor. Şirket, kurucuların, kanun ön gördüğü şekilde düzenlediği, sermayenin tamamını ödemeyi koşulsuz olarak taahhüt ettikleri, imzalarının noter tarafından onaylandığı ya da ticaret sicili müdürü veya yardımcısı huzurunda imzalanan ana sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıkladıkları takdirde kurulabiliyor.

  1. Ticaret unvanı seçmek.
  2. Ticaret unvanını ve imzaya yetkili şahısların unvanının altına atacakları imzalarını notere tasdik ettirmek.
  3. Sermayenin on binde dördü oranındaki tutarı Rekabet Kurumu’nun hesabına yatırmak.
  4. Biri asıl olmak üzere üç nüsha şirket ana sözleşmesini on beş gün içinde şirketin faaliyet gösterdiği bölgede yetkili olan ticaret sicili memurluğuna tescil ettirmek ve noter tasdikli imza beyannamelerini teslim etmek.
  5. Türk Ticaret Kanunu’nun 354’üncü maddesi gereğince şirket esas sözleşmesinin tamamı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulacak olan anonim şirketlerde izin alınmasını, diğer şirketlerde 335 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca şirketin kuruluşunu izleyen otuz gün içinde şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan etmek.
  6. Şirket kurucularının gerçek kişi olması durumunda onaylı nüfus cüzdanı sureti ile ikametgâh belgelerini ticaret sicili memurluğuna teslim etmek.
  7. Vergi ve sosyal güvenlik kaydı için şirket kuruluş dilekçesi formunu ticaret sicili memurluğuna teslim etmek.
  8. İşletmenin faaliyet gösterdiği bölgedeki yetkili olan ticaret odasına veya ticaret ve sanayi odasına kaydolmak.
  9. İşletmenin ve ticaret unvanının tescil edildiğini gösteren ilanın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanması.
  10. Nakit olarak taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az ¼’ü tescil edilmeden önce, geri kalan miktarın ise şirketin tescilini takip eden 24 ay içinde ödenmesi gerekiyor. Ana sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve tüm kurucuların imzalarının noter tarafından onaylanması ya da ana sözleşmenin ticaret sicili müdürü ya da yardımcısı huzurunda imzalanması koşulu bulunuyor.

Anonim şirketlerin tescil ve ilan ettirecekleri ana sözleşmelerinde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 339 uncu maddesi gereğince aşağıdaki hususların yer alması gerekmektedir:

                                                                                                         

  1. Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer,
  2. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu,
  3. Şirketin sermayesi ile her payın itibarî değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları,
  4. Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar, devir sınırlamaları,
  5. Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri, bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı,
  6. Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket kârından sağlanacak menfaatler,
  7. Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar,
  8. Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre,
  9. Genel kurula toplantıya çağrı şekli ve oy hakları
  10. İlanların yayımlanma şekli ve şartları
  11. Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarları.
  12. Şirketin hesap dönemi.

 

Bunlara ek olarak; 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin 3. fıkrası ‘’Türk Ticaret Kanunu’nun 272’nci maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir.’’ hükmünü amirdir. Bu bağlamda; anonim şirketlerin asgari 50.000 TL sermaye ile kurulması gerektiği ve esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla sermayesi bulunan (250.000 TL ve üzeri) ödeme hizmetleri kuruluşlarının her halükârda ilgili kanunlar uyarınca sözleşmeli avukat bulundurmak zorundadırlar.

 

2. Sermayesinde yüzde on ve üzerinde paya sahip olanların ve kontrolü elinde bulunduranların 5411 sayılı Kanunda banka kurucuları için aranan nitelikleri haiz olması,

 

‘’Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’’ in 16. maddesinin 2. fıkrası hükmü gereğince; Yönetim Kurulu üyelerinin 5411 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları taşımaları zorunludur. Bu şartlara aşağıda yer verilmiştir:

a) 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre müflis olmaması, konkordato ilân etmiş olmaması, uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma başvurusunun tasdik edilmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,

b) 5411 sayılı kanunun 71 inci maddesi uygulanan bankalarda veya bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Fona devredilmiş olan bankalarda nitelikli paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması,

 c) Tasfiyeye tâbi tutulan bankerler ile iradî tasfiye haricinde tasfiyeye tâbi tutulan finansal kuruluşlarda, faaliyet izni kaldırılan kalkınma ve yatırım bankalarında, ortaklarının temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Fona intikal eden veya bankacılık yapma ve mevduat ve katılım fonu kabul etme izin ve yetkileri kaldırılan kredi kuruluşlarında, Fona intikalinden veya bankacılık yapma ve mevduat ve katılım fonu kabul etme izin ve yetkileri kaldırılmadan önce nitelikli paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması,

 d) Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar bile mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca ağır hapis veya beş yıldan fazla hapis, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca üç yıldan fazla hapis cezasıyla cezalandırılmamış olması veya mülga 3182 sayılı Bankalar Kanununun, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 4389 sayılı Bankalar Kanununun, bu Kanunun ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun ve ödünç para verme işleri hakkında mevzuatın hapis cezası gerektiren hükümlerine muhalefet yahut mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunlar uyarınca basit veya nitelikli zimmet, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, karapara aklama veya Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile Devlet sırlarını açığa vurma, Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar, vergi kaçakçılığı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hükümlü bulunmaması,

e) Gerekli malî güç ve itibara sahip bulunması,

f) İşin gerektirdiği dürüstlük ve yeterliliğe sahip olması,

g) Tüzel kişi olması hâlinde, risk grubu ile birlikte ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması, şarttır.

 

3. Pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması,

Pay senetleri; literatürde hisse senedi, esham, aksiyon ve pay senedi olarak adlandırılır. Pay senetleri; anonim ortaklıkların ihraç ettikleri, anonim ortaklık sermaye payını temsil eden kıymetli evrak niteliğine sahip senettir. Anonim şirketleri, hisse senetlerini hangi yolla çıkardıkları göz önüne alınarak üç ana grup halinde tasnif etmek mümkündür. Yalnızca Türk Ticaret Kanunu'nun hükümlerine tabi, halka açık olmayan anonim ortaklıklar (Hisse senetleri halka arz edilmemiş anonim ortaklıklar), Ticaret ve Sermaye Piyasası Kanunları hükümlerine tabi, Kayıtlı Sermaye Sistemi dışındaki halka açık anonim ortaklıklar (Hisse senetlerini halka arz etmiş veya arz etmiş sayılan anonim ortaklıklar), Sermaye artırımı yönünden, yalnızca Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabi anonim ortaklıklar (Kayıtlı Sermaye Sistemindeki Anonim Ortaklıklar)

Nama yazılı pay senedinin bastırılmasında ise dikkat edilecek hususlar şöyle sıralanabilir:

* Nama yazılı pay senedi bastırılması kural olarak zorunlu değildir.

* Pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerinin bastırılıp pay sahiplerine dağıtılması şarttır.

* Pay senedi çıkarmak görevi yönetim kurulunundur. Yönetim kurulu bu görevi icra etmek için karar almak zorundadır.

* Şirket sermayesinin en az onda birini, halka açık şirketlerde ise yirmide birini oluşturan pay sahipleri talepte bulunursa, nama yazılı pay senedi bastırılacak ve tüm nama yazılı pay senedi sahiplerine dağıtılacaktır.”

* Pay senedi bastırılması için pay bedelinin tamamının ödenmesi şart değildir.

4. Nakden ve her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesinin 6493 sayılı Kanunun 12nci maddesinin birinci fıkrasının e bendinde yer alan hizmetleri sunan ödeme kuruluşları için en az bir milyon Türk Lirası, diğer ödeme kuruluşları için ise en az iki milyon Türk Lirası olması,

6493 sayılı kanunun 12. Maddesinin 1. Fıkrasında yer alan hizmetler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

a) Ödeme hesabına para yatırılması ve ödeme hesabından para çekilmesine imkân veren hizmetler de dâhil olmak üzere ödeme hesabının işletilmesi için gerekli tüm işlemleri,

b) Ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcısı nezdinde bulunan ödeme hesabındaki fonun aktarımını içeren, bir defaya mahsus olanlar da dâhil doğrudan borçlandırma işlemi, ödeme kartı ya da benzer bir araçla yapılan ödeme işlemi ile düzenli ödeme emri dâhil para transferini,

c) Ödeme aracının ihraç veya kabulünü,

ç) Para havalesini,

d) Gönderen tarafından ödeme işleminin yapılmasına ilişkin onayın bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı aracılığıyla verildiği ve ödemenin ödeme hizmeti kullanıcısı ile mal veya hizmet sağlayan arasında sadece aracı olarak faaliyet gösteren bir bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisine yapıldığı ödeme işlemini,

e) Fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetleri,

f) Ödeme hizmeti kullanıcısının isteği üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ödeme emri başlatma hizmetini,

g) Ödeme hizmeti kullanıcısının onayının alınması koşuluyla, ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmetini,

ğ) Ödemeler alanında toplam büyüklük veya etki alanı açısından Bankaca belirlenecek seviyeye ulaşan diğer işlem ve hizmetleri, ifade eder.

 

5. 6493 sayılı kanun kapsamındaki işlemleri gerçekleştirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donanıma sahip olması ve şikâyet ve itirazlarla ilgili birimleri oluşturması,

 

‘’Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’’ in 8. Maddesinin ilgili fıkra ve bentleri kapsamında; Kuruluş uygun hizmet birimleri, şikâyet ve itirazlarla ilgili birimler ile bu Yönetmeliğe uygun iç kontrol, risk yönetimi, muhasebe, bilgi sistemleri ve raporlama sistemlerinin kurmak, bu birimler için yeterli personel kadrosunun oluşturmak ve personelin görev tanımları ile yetki ve sorumlulukların belirlemekle yükümlüdür. Bu kapsamda; Kuruluşun yönetim kurulu, genel müdür dâhil üç kişiden az olamaz. Genel müdür yönetim kurulunun doğal üyesidir. Yönetim Kurulu üyelerinin 5411 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları taşımaları zorunludur. Kuruluş genel müdürünün en az yedi yıl olmak üzere işletmecilik veya finans alanında mesleki deneyime sahip ve lisans düzeyinde öğrenim görmüş olması şarttır ve yine yönetim kurulu üyeleri gibi 5411 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları taşımaları zorunludur. Kuruluşun, faaliyetlerinin etkin ve verimli bir şekilde Kanuna ve ilgili diğer mevzuata, iç düzenlemelerine ve teamüllere uygun olarak yürütülmesini, muhasebe ve raporlama sistemlerinin bütünlüğünü, güvenilirliğini ve bilgilerin zamanında elde edilebilirliğini sağlamak amacıyla yeterli ve etkin bir iç kontrol sistemi oluşturması zorunludur. İç kontrol faaliyetleri, yönetim kuruluna veya yönetim kurulunun belirleyeceği genel müdür dışındaki bir yönetim kurulu üyesine bağlı olarak yürütülür. İç kontrol faaliyetleri, kuruluşun faaliyet yapısı ve kapsamıyla uyumlu sayıda ve icraî görevi olmayan iç kontrol personeli vasıtasıyla gerçekleştirilir. Kuruluşun, faaliyetlerinin kapsamı ve yapısıyla uyumlu ve değişen koşullara uygun, maruz kalınabilecek tüm risklerin tanımlanmasını, ölçülmesini, izlenmesini, kontrol edilmesini ve raporlanmasını sağlamak üzere etkin bir risk yönetimi sistemi kurması zorunludur. Risk yönetimi faaliyetleri, yönetim kuruluna veya yönetim kurulunun belirleyeceği genel müdür dışındaki bir yönetim kurulu üyesine bağlı olarak icraî görevi bulunmayan risk yönetimi personeli tarafından yürütülür. Kuruluş, müşteri şikayetlerinin değerlendirilerek sonucu hakkında ilgililere cevap verilmesini sağlayacak bir sistemin oluşturulmasını ve şikayetlerin belirlenecek hususları ihtiva edecek şekilde kendisine düzenli raporlanmasını, kullanıcıların şikâyet ve itirazlarının ilgili birimlerine kolaylıkla ulaşmasını sağlayacak tedbirlerin alınmasını sağlamakla ve bu konu ile ilgili yeterli sayıda personel bulundurmakla yükümlüdür. Bunlara ek olarak; kuruluş kanunda yer alan hususlarla ilgili bütün bilgilerin, elektronik ortamda güvenli ve istenildiği an erişime imkân sağlayacak şekilde saklanıldığı sistemler ile faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılan altyapı, donanım, yazılım ve veriden oluşan sistemi ve teknik altyapıyı sağlamakla ve bu sistemin düzenli, sorunsuz işlerliğini sağlamakla ile ilgili yeterli sayıda personel bulundurmakla yükümlüdür.

 

6. 6493 sayılı kanun kapsamında yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve ödeme hizmeti kullanıcılarına ilişkin fon ve bilgilerin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli tedbirleri alması,

‘’Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’’ in 26. maddesinin 1. fıkrasının ilgili bentleri hükümleri gereğince; Ödeme fonları; bir ödeme işleminin gerçekleştirilmesi için ödeme kuruluşunun, şubelerinin, temsilcilerinin veya ödeme kuruluşu adına hareket eden üçüncü taraf bir hizmet sağlayıcısının ödeme hizmeti kullanıcısından veya bir ödeme hizmeti kullanıcısı adına diğer bir ödeme hizmeti sağlayıcısından aldığı ve ödeme hizmeti kullanıcısı adına uhdesinde tuttuğu ancak henüz alıcıya ya da alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısına ödenmemiş fonların toplamından oluşur. Ödeme kuruluşu, ödeme fonlarını, diğer fonlardan ayrıştırarak takip eder ve sadece ödeme işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanır. Alındığı günü izleyen iş günü sonunda ödenmemiş ödeme fonları tutarı, 5411 sayılı Kanun kapsamındaki bir banka nezdinde, ödeme kuruluşu adına açılacak ve sadece bu fonların korunması amacıyla kullanılacak koruma hesaplarına yatırılır. Ödeme fonları alındıkları para cinsinden açılan koruma hesaplarında tutulur. İlgili yabancı para cinsinden hesap açılmasının mümkün olmaması veya makul olmayan bir maliyet gerektirmesi durumunda ödeme fonları başka bir para cinsine çevrilerek koruma hesabında tutulabilir. Ödeme kuruluşu, koruma hesaplarında bulunan fonlarla ilgili kayıtları, ödeme fonlarının ödeme hizmeti kullanıcısı bazında takibini sağlayacak şekilde tutar. Ödeme kuruluşu koruma hesaplarında bulunan fonlara ilişkin kendi kayıtları ile bankadan alınacak hesap ekstrelerini günlük olarak karşılaştırarak her işgünü bir önceki işgününe ait kayıtların mutabakatını sağlamakla yükümlüdür. Zamanlama farkından kaynaklanan uyumsuzluklar hariç olmak üzere mutabakat sağlanmasına ilişkin yapılan her türlü düzeltme işleminin kaydının saklanması zorunludur. Kayıtlar arasında önemli bir uyumsuzluğun bulunması durumunda ödeme kuruluşu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nı derhal bilgilendirir. Mutabakat işlemlerinin elektronik ortamda yapılması halinde işleme ilişkin ekstreler kuruluş tarafından fiziki olarak veya elektronik ortamda güvenli olarak saklanır ve koruma hesaplarında bulunan fonların bakiyeleri Bankaca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na raporlanır.

 

7. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı ve organizasyon şemasına sahip olması,

Türkiye’nin de taraf olduğu OECD (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) tarafından hazırlanan kurumsal yönetim teorisi ve kurumsal yönetimle ilgili düzenlemeler dört temel ilke üzerine odaklanmaktadır; adillik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk. Kurumsal yönetimin söz konusu dört temel ilkesi, şirket performansının ölçülmesi ve geliştirilmesi amaçlarının gerçekleştirilmesi amacıyla birbirleriyle ilişkilendirilmektedir. Ayrıca, kurumsal yönetimin yerine getirilmesi ile pay sahiplerine değer yaratılacağı ve toplumsal değerlere de saygılı olunacağı beklenmektedir. Şeffaflık ilkesinde, şirket faaliyetleri ile ilgili şirket pay sahipleri ile muhtemel yatırımcıları ilgilendiren tüm bilgilerin kamuoyu ile paylaşılması istenmektedir. Şirketin faaliyet sonuçlarını gösteren en önemli doküman olan mali tabloların, şirketin tüm faaliyetlerinin gerçek sonuçlarını gösterecek şekilde hazırlanması gerekmektedir. Ayrıca, mali tablolara yansıyan işlem ve olguların neden ve nasıl yapıldığının açıklanması ve bunun kamuoyu ile paylaşılması şirket hakkında güveni artıran bir unsur olacaktır. Bu amaçla uluslararası kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyulmak suretiyle mali tablolar düzenlenmelidir. Bu bağlamda; ödeme kuruluşları da 5411 sayılı kanun kapsamındaki bankalar, elektronik para kuruluşları ve Posta Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi’nin de olduğu gibi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası denetimine tabidirler. Ödeme kuruluşları ve ilgili diğer gerçek ve tüzel kişiler Bankanın yerinde denetim yapmaya yetkili personeli tarafından istenecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek, defter ve belgelerini ibraz etmek ve incelemeye hazır tutmak zorundadır. Banka, denetlemekle sorumlu olduğu kuruluşların gerçekleştirdiği bütün işlemlere ilişkin kayıt, bilgi ve belgeyi, gerekli gördüğü durumlarda anlık ve işlem bazında olmak üzere talep edebilir. Bu denetime tabi olan kuruluşlar, her türlü kayıt, bilgi ve belgeyi gizli dahi olsa Bankaca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde Bankaya tevdi etmek ve Bankanın denetimine hazır hâle getirmekle yükümlüdür. Ve yine bunlara ek olarak; ödeme kuruluşları, bağımsız denetime tabidirler. Ödeme kuruluşlarının finansal açıdan bağımsız denetimi 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde yapılır. Ödeme kuruluşlarının bağımsız denetim kuruluşlarınca gerçekleştirilecek bilgi sistemleri denetimi ise Bankaca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bankalarda Bilgi Sistemleri Denetimi Yapmaya Yetkili Bağımsız Denetim Kuruluşları listesinde yer alan bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak yerinde inceleme ile yerine getirilir.

                                                                                  

 

I. BÖLÜM

ÖDEME HİZMETLERİ ALANINDA FAALİYETTE BULUNMAK İSTEYEN ÖDEME KURULUŞLARI HANGİ ŞARTLARI TAŞIMALI?

1. Anonim şirket şeklinde kurulması,

Anonim şirket kurmak için öncelikle anonim şirket nedir, nasıl kurulur ve kuruluş işlemleri nelerdir gibi soruların yanıt bulması gerekiyor. Öncelikle anonim şirket tanımından başlayalım: Anonim şirket, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 329 uncu maddesinde sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir ve pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur. Ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanan anonim şirketin kurulabilmesi için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlığı şarttır. Tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye ellibin Türk Lirasından ve sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi yüzbin Türk Lirasından aşağı olamaz. Anonim şirketlerin kuruluş aşamasında yerine getirilmek zorunda olunan hususlar şöyle sıralanabilir: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu açısından yasak sayılmayan her çeşit ekonomik amaç ve konu için anonim şirket kurulabiliyor. Şirket, kurucuların, kanun ön gördüğü şekilde düzenlediği, sermayenin tamamını ödemeyi koşulsuz olarak taahhüt ettikleri, imzalarının noter tarafından onaylandığı ya da ticaret sicili müdürü veya yardımcısı huzurunda imzalanan ana sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıkladıkları takdirde kurulabiliyor.

  1. Ticaret unvanı seçmek.
  2. Ticaret unvanını ve imzaya yetkili şahısların unvanının altına atacakları imzalarını notere tasdik ettirmek.
  3. Sermayenin on binde dördü oranındaki tutarı Rekabet Kurumu’nun hesabına yatırmak.
  4. Biri asıl olmak üzere üç nüsha şirket ana sözleşmesini on beş gün içinde şirketin faaliyet gösterdiği bölgede yetkili olan ticaret sicili memurluğuna tescil ettirmek ve noter tasdikli imza beyannamelerini teslim etmek.
  5. Türk Ticaret Kanunu’nun 354’üncü maddesi gereğince şirket esas sözleşmesinin tamamı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulacak olan anonim şirketlerde izin alınmasını, diğer şirketlerde 335 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca şirketin kuruluşunu izleyen otuz gün içinde şirketin merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan etmek.
  6. Şirket kurucularının gerçek kişi olması durumunda onaylı nüfus cüzdanı sureti ile ikametgâh belgelerini ticaret sicili memurluğuna teslim etmek.
  7. Vergi ve sosyal güvenlik kaydı için şirket kuruluş dilekçesi formunu ticaret sicili memurluğuna teslim etmek.
  8. İşletmenin faaliyet gösterdiği bölgedeki yetkili olan ticaret odasına veya ticaret ve sanayi odasına kaydolmak.
  9. İşletmenin ve ticaret unvanının tescil edildiğini gösteren ilanın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanması.
  10. Nakit olarak taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az ¼’ü tescil edilmeden önce, geri kalan miktarın ise şirketin tescilini takip eden 24 ay içinde ödenmesi gerekiyor. Ana sözleşmenin yazılı olarak yapılması ve tüm kurucuların imzalarının noter tarafından onaylanması ya da ana sözleşmenin ticaret sicili müdürü ya da yardımcısı huzurunda imzalanması koşulu bulunuyor.

Anonim şirketlerin tescil ve ilan ettirecekleri ana sözleşmelerinde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 339 uncu maddesi gereğince aşağıdaki hususların yer alması gerekmektedir:

                                                                                                         

  1. Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer,
  2. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu,
  3. Şirketin sermayesi ile her payın itibarî değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları,
  4. Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar, devir sınırlamaları,
  5. Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri, bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı,
  6. Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket kârından sağlanacak menfaatler,
  7. Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar,
  8. Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre,
  9. Genel kurula toplantıya çağrı şekli ve oy hakları
  10. İlanların yayımlanma şekli ve şartları
  11. Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarları.
  12. Şirketin hesap dönemi.

 

Bunlara ek olarak; 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin 3. fıkrası ‘’Türk Ticaret Kanunu’nun 272’nci maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan on altı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir.’’ hükmünü amirdir. Bu bağlamda; anonim şirketlerin asgari 50.000 TL sermaye ile kurulması gerektiği ve esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla sermayesi bulunan (250.000 TL ve üzeri) ödeme hizmetleri kuruluşlarının her halükârda ilgili kanunlar uyarınca sözleşmeli avukat bulundurmak zorundadırlar.

 

2. Sermayesinde yüzde on ve üzerinde paya sahip olanların ve kontrolü elinde bulunduranların 5411 sayılı Kanunda banka kurucuları için aranan nitelikleri haiz olması,

 

‘’Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’’ in 16. maddesinin 2. fıkrası hükmü gereğince; Yönetim Kurulu üyelerinin 5411 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları taşımaları zorunludur. Bu şartlara aşağıda yer verilmiştir:

a) 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre müflis olmaması, konkordato ilân etmiş olmaması, uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırma başvurusunun tasdik edilmiş olmaması ya da hakkında iflasın ertelenmesi kararı verilmiş olmaması,

b) 5411 sayılı kanunun 71 inci maddesi uygulanan bankalarda veya bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce Fona devredilmiş olan bankalarda nitelikli paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması,

 c) Tasfiyeye tâbi tutulan bankerler ile iradî tasfiye haricinde tasfiyeye tâbi tutulan finansal kuruluşlarda, faaliyet izni kaldırılan kalkınma ve yatırım bankalarında, ortaklarının temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Fona intikal eden veya bankacılık yapma ve mevduat ve katılım fonu kabul etme izin ve yetkileri kaldırılan kredi kuruluşlarında, Fona intikalinden veya bankacılık yapma ve mevduat ve katılım fonu kabul etme izin ve yetkileri kaldırılmadan önce nitelikli paya sahip olmaması veya kontrolü elinde bulundurmaması,

 d) Taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar bile mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca ağır hapis veya beş yıldan fazla hapis, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve diğer kanunlar uyarınca üç yıldan fazla hapis cezasıyla cezalandırılmamış olması veya mülga 3182 sayılı Bankalar Kanununun, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 4389 sayılı Bankalar Kanununun, bu Kanunun ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun ve ödünç para verme işleri hakkında mevzuatın hapis cezası gerektiren hükümlerine muhalefet yahut mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu veya diğer kanunlar uyarınca basit veya nitelikli zimmet, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, karapara aklama veya Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile Devlet sırlarını açığa vurma, Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar, vergi kaçakçılığı suçlarından veya bu suçlara iştirakten hükümlü bulunmaması,

e) Gerekli malî güç ve itibara sahip bulunması,

f) İşin gerektirdiği dürüstlük ve yeterliliğe sahip olması,

g) Tüzel kişi olması hâlinde, risk grubu ile birlikte ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması, şarttır.

 

3. Pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması,

Pay senetleri; literatürde hisse senedi, esham, aksiyon ve pay senedi olarak adlandırılır. Pay senetleri; anonim ortaklıkların ihraç ettikleri, anonim ortaklık sermaye payını temsil eden kıymetli evrak niteliğine sahip senettir. Anonim şirketleri, hisse senetlerini hangi yolla çıkardıkları göz önüne alınarak üç ana grup halinde tasnif etmek mümkündür. Yalnızca Türk Ticaret Kanunu'nun hükümlerine tabi, halka açık olmayan anonim ortaklıklar (Hisse senetleri halka arz edilmemiş anonim ortaklıklar), Ticaret ve Sermaye Piyasası Kanunları hükümlerine tabi, Kayıtlı Sermaye Sistemi dışındaki halka açık anonim ortaklıklar (Hisse senetlerini halka arz etmiş veya arz etmiş sayılan anonim ortaklıklar), Sermaye artırımı yönünden, yalnızca Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine tabi anonim ortaklıklar (Kayıtlı Sermaye Sistemindeki Anonim Ortaklıklar)

Nama yazılı pay senedinin bastırılmasında ise dikkat edilecek hususlar şöyle sıralanabilir:

* Nama yazılı pay senedi bastırılması kural olarak zorunlu değildir.

* Pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerinin bastırılıp pay sahiplerine dağıtılması şarttır.

* Pay senedi çıkarmak görevi yönetim kurulunundur. Yönetim kurulu bu görevi icra etmek için karar almak zorundadır.

* Şirket sermayesinin en az onda birini, halka açık şirketlerde ise yirmide birini oluşturan pay sahipleri talepte bulunursa, nama yazılı pay senedi bastırılacak ve tüm nama yazılı pay senedi sahiplerine dağıtılacaktır.”

* Pay senedi bastırılması için pay bedelinin tamamının ödenmesi şart değildir.

4. Nakden ve her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesinin 6493 sayılı Kanunun 12nci maddesinin birinci fıkrasının e bendinde yer alan hizmetleri sunan ödeme kuruluşları için en az bir milyon Türk Lirası, diğer ödeme kuruluşları için ise en az iki milyon Türk Lirası olması,

6493 sayılı kanunun 12. Maddesinin 1. Fıkrasında yer alan hizmetler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

a) Ödeme hesabına para yatırılması ve ödeme hesabından para çekilmesine imkân veren hizmetler de dâhil olmak üzere ödeme hesabının işletilmesi için gerekli tüm işlemleri,

b) Ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcısı nezdinde bulunan ödeme hesabındaki fonun aktarımını içeren, bir defaya mahsus olanlar da dâhil doğrudan borçlandırma işlemi, ödeme kartı ya da benzer bir araçla yapılan ödeme işlemi ile düzenli ödeme emri dâhil para transferini,

c) Ödeme aracının ihraç veya kabulünü,

ç) Para havalesini,

d) Gönderen tarafından ödeme işleminin yapılmasına ilişkin onayın bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı aracılığıyla verildiği ve ödemenin ödeme hizmeti kullanıcısı ile mal veya hizmet sağlayan arasında sadece aracı olarak faaliyet gösteren bir bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisine yapıldığı ödeme işlemini,

e) Fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetleri,

f) Ödeme hizmeti kullanıcısının isteği üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ödeme emri başlatma hizmetini,

g) Ödeme hizmeti kullanıcısının onayının alınması koşuluyla, ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmetini,

ğ) Ödemeler alanında toplam büyüklük veya etki alanı açısından Bankaca belirlenecek seviyeye ulaşan diğer işlem ve hizmetleri, ifade eder.

 

5. 6493 sayılı kanun kapsamındaki işlemleri gerçekleştirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donanıma sahip olması ve şikâyet ve itirazlarla ilgili birimleri oluşturması,

 

‘’Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’’ in 8. Maddesinin ilgili fıkra ve bentleri kapsamında; Kuruluş uygun hizmet birimleri, şikâyet ve itirazlarla ilgili birimler ile bu Yönetmeliğe uygun iç kontrol, risk yönetimi, muhasebe, bilgi sistemleri ve raporlama sistemlerinin kurmak, bu birimler için yeterli personel kadrosunun oluşturmak ve personelin görev tanımları ile yetki ve sorumlulukların belirlemekle yükümlüdür. Bu kapsamda; Kuruluşun yönetim kurulu, genel müdür dâhil üç kişiden az olamaz. Genel müdür yönetim kurulunun doğal üyesidir. Yönetim Kurulu üyelerinin 5411 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları taşımaları zorunludur. Kuruluş genel müdürünün en az yedi yıl olmak üzere işletmecilik veya finans alanında mesleki deneyime sahip ve lisans düzeyinde öğrenim görmüş olması şarttır ve yine yönetim kurulu üyeleri gibi 5411 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yer alan şartları taşımaları zorunludur. Kuruluşun, faaliyetlerinin etkin ve verimli bir şekilde Kanuna ve ilgili diğer mevzuata, iç düzenlemelerine ve teamüllere uygun olarak yürütülmesini, muhasebe ve raporlama sistemlerinin bütünlüğünü, güvenilirliğini ve bilgilerin zamanında elde edilebilirliğini sağlamak amacıyla yeterli ve etkin bir iç kontrol sistemi oluşturması zorunludur. İç kontrol faaliyetleri, yönetim kuruluna veya yönetim kurulunun belirleyeceği genel müdür dışındaki bir yönetim kurulu üyesine bağlı olarak yürütülür. İç kontrol faaliyetleri, kuruluşun faaliyet yapısı ve kapsamıyla uyumlu sayıda ve icraî görevi olmayan iç kontrol personeli vasıtasıyla gerçekleştirilir. Kuruluşun, faaliyetlerinin kapsamı ve yapısıyla uyumlu ve değişen koşullara uygun, maruz kalınabilecek tüm risklerin tanımlanmasını, ölçülmesini, izlenmesini, kontrol edilmesini ve raporlanmasını sağlamak üzere etkin bir risk yönetimi sistemi kurması zorunludur. Risk yönetimi faaliyetleri, yönetim kuruluna veya yönetim kurulunun belirleyeceği genel müdür dışındaki bir yönetim kurulu üyesine bağlı olarak icraî görevi bulunmayan risk yönetimi personeli tarafından yürütülür. Kuruluş, müşteri şikayetlerinin değerlendirilerek sonucu hakkında ilgililere cevap verilmesini sağlayacak bir sistemin oluşturulmasını ve şikayetlerin belirlenecek hususları ihtiva edecek şekilde kendisine düzenli raporlanmasını, kullanıcıların şikâyet ve itirazlarının ilgili birimlerine kolaylıkla ulaşmasını sağlayacak tedbirlerin alınmasını sağlamakla ve bu konu ile ilgili yeterli sayıda personel bulundurmakla yükümlüdür. Bunlara ek olarak; kuruluş kanunda yer alan hususlarla ilgili bütün bilgilerin, elektronik ortamda güvenli ve istenildiği an erişime imkân sağlayacak şekilde saklanıldığı sistemler ile faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılan altyapı, donanım, yazılım ve veriden oluşan sistemi ve teknik altyapıyı sağlamakla ve bu sistemin düzenli, sorunsuz işlerliğini sağlamakla ile ilgili yeterli sayıda personel bulundurmakla yükümlüdür.

 

6. 6493 sayılı kanun kapsamında yürütecekleri faaliyetlerin sürekliliğine ve ödeme hizmeti kullanıcılarına ilişkin fon ve bilgilerin güvenliğine ve gizliliğine dair gerekli tedbirleri alması,

‘’Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’’ in 26. maddesinin 1. fıkrasının ilgili bentleri hükümleri gereğince; Ödeme fonları; bir ödeme işleminin gerçekleştirilmesi için ödeme kuruluşunun, şubelerinin, temsilcilerinin veya ödeme kuruluşu adına hareket eden üçüncü taraf bir hizmet sağlayıcısının ödeme hizmeti kullanıcısından veya bir ödeme hizmeti kullanıcısı adına diğer bir ödeme hizmeti sağlayıcısından aldığı ve ödeme hizmeti kullanıcısı adına uhdesinde tuttuğu ancak henüz alıcıya ya da alıcının ödeme hizmeti sağlayıcısına ödenmemiş fonların toplamından oluşur. Ödeme kuruluşu, ödeme fonlarını, diğer fonlardan ayrıştırarak takip eder ve sadece ödeme işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanır. Alındığı günü izleyen iş günü sonunda ödenmemiş ödeme fonları tutarı, 5411 sayılı Kanun kapsamındaki bir banka nezdinde, ödeme kuruluşu adına açılacak ve sadece bu fonların korunması amacıyla kullanılacak koruma hesaplarına yatırılır. Ödeme fonları alındıkları para cinsinden açılan koruma hesaplarında tutulur. İlgili yabancı para cinsinden hesap açılmasının mümkün olmaması veya makul olmayan bir maliyet gerektirmesi durumunda ödeme fonları başka bir para cinsine çevrilerek koruma hesabında tutulabilir. Ödeme kuruluşu, koruma hesaplarında bulunan fonlarla ilgili kayıtları, ödeme fonlarının ödeme hizmeti kullanıcısı bazında takibini sağlayacak şekilde tutar. Ödeme kuruluşu koruma hesaplarında bulunan fonlara ilişkin kendi kayıtları ile bankadan alınacak hesap ekstrelerini günlük olarak karşılaştırarak her işgünü bir önceki işgününe ait kayıtların mutabakatını sağlamakla yükümlüdür. Zamanlama farkından kaynaklanan uyumsuzluklar hariç olmak üzere mutabakat sağlanmasına ilişkin yapılan her türlü düzeltme işleminin kaydının saklanması zorunludur. Kayıtlar arasında önemli bir uyumsuzluğun bulunması durumunda ödeme kuruluşu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nı derhal bilgilendirir. Mutabakat işlemlerinin elektronik ortamda yapılması halinde işleme ilişkin ekstreler kuruluş tarafından fiziki olarak veya elektronik ortamda güvenli olarak saklanır ve koruma hesaplarında bulunan fonların bakiyeleri Bankaca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na raporlanır.

 

7. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısı ve organizasyon şemasına sahip olması,

Türkiye’nin de taraf olduğu OECD (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) tarafından hazırlanan kurumsal yönetim teorisi ve kurumsal yönetimle ilgili düzenlemeler dört temel ilke üzerine odaklanmaktadır; adillik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk. Kurumsal yönetimin söz konusu dört temel ilkesi, şirket performansının ölçülmesi ve geliştirilmesi amaçlarının gerçekleştirilmesi amacıyla birbirleriyle ilişkilendirilmektedir. Ayrıca, kurumsal yönetimin yerine getirilmesi ile pay sahiplerine değer yaratılacağı ve toplumsal değerlere de saygılı olunacağı beklenmektedir. Şeffaflık ilkesinde, şirket faaliyetleri ile ilgili şirket pay sahipleri ile muhtemel yatırımcıları ilgilendiren tüm bilgilerin kamuoyu ile paylaşılması istenmektedir. Şirketin faaliyet sonuçlarını gösteren en önemli doküman olan mali tabloların, şirketin tüm faaliyetlerinin gerçek sonuçlarını gösterecek şekilde hazırlanması gerekmektedir. Ayrıca, mali tablolara yansıyan işlem ve olguların neden ve nasıl yapıldığının açıklanması ve bunun kamuoyu ile paylaşılması şirket hakkında güveni artıran bir unsur olacaktır. Bu amaçla uluslararası kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyulmak suretiyle mali tablolar düzenlenmelidir. Bu bağlamda; ödeme kuruluşları da 5411 sayılı kanun kapsamındaki bankalar, elektronik para kuruluşları ve Posta Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi’nin de olduğu gibi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası denetimine tabidirler. Ödeme kuruluşları ve ilgili diğer gerçek ve tüzel kişiler Bankanın yerinde denetim yapmaya yetkili personeli tarafından istenecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek, defter ve belgelerini ibraz etmek ve incelemeye hazır tutmak zorundadır. Banka, denetlemekle sorumlu olduğu kuruluşların gerçekleştirdiği bütün işlemlere ilişkin kayıt, bilgi ve belgeyi, gerekli gördüğü durumlarda anlık ve işlem bazında olmak üzere talep edebilir. Bu denetime tabi olan kuruluşlar, her türlü kayıt, bilgi ve belgeyi gizli dahi olsa Bankaca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde Bankaya tevdi etmek ve Bankanın denetimine hazır hâle getirmekle yükümlüdür. Ve yine bunlara ek olarak; ödeme kuruluşları, bağımsız denetime tabidirler. Ödeme kuruluşlarının finansal açıdan bağımsız denetimi 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde yapılır. Ödeme kuruluşlarının bağımsız denetim kuruluşlarınca gerçekleştirilecek bilgi sistemleri denetimi ise Bankaca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bankalarda Bilgi Sistemleri Denetimi Yapmaya Yetkili Bağımsız Denetim Kuruluşları listesinde yer alan bağımsız denetim kuruluşlarınca yapılacak yerinde inceleme ile yerine getirilir.

                                                                                  


Abone Ol Paylaşılan bloglardan haberdar olmak için abone olabilirsiniz
E-Bülten aydınlatma metni için tıklayınız