Kripto varlıkların blokzincir tabanlı, merkeziyetsiz, izin gerektirmeyen, sınırları olmayan, takibi oldukça zor özellikleri, farklı türleri ve farklı kullanım şekilleri nedeniyle birbirinden farklı hukuk disiplinlerine özgü unsurlar içermesi, regüle edilmesi konusunda kapsamlı bir çalışma yapılmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Bununla beraber, kripto varlıkların özellikle finansal bir araç olarak ödeme, değişim, değer saklama aracı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanması ülkeleri, yatırımcıları koruma ve kara parayla ve terörizmin finansmanı ile mücadele etme yükümlülüklerinin bir gereği olarak, özellikle kripto para alım satım platformlarına yönelik düzenleme yapmaya yöneltmiştir. Bu düzenlemeler genellikle müşterinin tanınması ve korunması, takas, saklama ve ihraç kurallarının belirlenmesi eksenindedir.
Uluslararası işbirliği kapsamında G-20 Ülkelerinin çağrısıyla FATF Tavsiye Raporu oluşturulduğu, Amerika Birleşik Devletlerinde bu doğrultuda federal düzenlemelerin olduğu, eyaletlerin ise nispeten kapsamlı kendi düzenlemeleri olduğu görülmektedir.
Finansal teknolojiler konusunda dünya lideri ve küresel finans üssü konumunda olan Amerika Birleşik Devletlerindeki düzenleme ve uygulamalar tüm devletler tarafından yakından takip edilmektedir. ABD’nin finansal teknolojiler konusundaki liderliğini blockchain teknolojisinin bir varlık görünümü olan kripto varlık ekosisteminde de sürdürmesi elbette tesadüf değildir. Öyle ki dünyanın en büyük kripto varlık borsası olan Coinbase gibi kripto varlık borsası ekosisteminin enleri ABD’de olduğu gibi, ürün çeşitliliği, yenilikçi işlemler de ABD kripto varlık ekosisteminde kendini göstermektedir. Ülkede, blockchain teknolojilerinin finansal geleceğin en önemli alt yapısı olacağı rapor edilmektedir.
Bunanla birlikte Amerika Birleşik Devletlerinin düzenlemeler konusundaki mevcut yaklaşımı, yatırımcılar için cazip olan kripto varlıkların merkeziyetsiz, izin gerektirmeyen, sınırları olmayan, alternatif yatırım aracı yapısına zarar verebilecek aşırı düzenleme eğiliminden kaçınma noktasındadır. Bu nedenle ülkede kripto varlık işlem platformlarına yönelik federal düzenlemelerin genellikle FATF tavsiyelerine paralel terörizm ve mali suçlarla mücadele, IOSCO ilkelerine paralel saklama, aracılık, arz standartlarıyla piyasa güvenilirliğini hedefleyen geleneksel finansal düzenlemelerin kapsamının içine dahil edilmesi şeklinde kendini göstermektedir. Son dönemde yazımızın devamında detaylarına değindiğimiz, regülatörlerin 2022 yılında daha kapsamlı regülasyon çalışmalarına göz kırpan açıklamalar yaptığı da görülmektedir. Bununla birlikte, ülkede ayrıca, nispeten yoğun düzenlemelerin eyalet bazında olduğu ve eyalet düzenlemelerinde de bir yeknesaklığın bulunmadığını söyleyebiliriz.
Biz bu çalışmada, kripto varlık hizmet sağlayıcılarını da içine alan ABD federal düzenlemelerine değinmekle yetineceğiz.
Genel olarak ABD’nde Kripto Varlık Yaklaşımı
ABD’de Kripto Varlık ekosistemi önemli bir ivme yakalamıştır. Bu durumda, ABD’nin kripto varlıkları finansal düzenleyici ve denetleyici kurumlarıyla birlikte finansal bir enstrüman olarak kabul etmesi ve yatırımı destekleyici, teşvik edici uygulamalar yapmasının rolü büyüktür. Öyle ki ülkede kripto varlık, sadece işlem platformlarından değil, bankalardan, gerçek kişilerden, kripto varlık ATM’lerinden de alınıp satılabilmektedir. Ülkede Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (Office of The Comptroller of The Currency-OCC) 2020 yılında vermeye başladığı izinle bankalar, geleneksel bankacılık faaliyetlerinin yanı sıra, kripto varlık mevduat hesapları açma, alım satım, değişim işlemleri, aracı kuruluş ve yatırım danışmanları için saklama ve danışmanlık çözümleri sunma faaliyetleri de gerçekleştirmektedir.
Federal Banka Gizlilik Yasası
Federal Banka Gizlilik Yasası, uluslararası düzlemde Mali Eylem Görev Gücü FATF’ın tavsiyelerini iç hukukta uygulayan bir düzenlemedir. Kripto varlık işlem platformlarını da içine alan, terörizmin finansmanı ve kara para ile mücadele, piyasa güvenilirliği gibi finansal standartları belirleyen federal birincil düzenlemedir.
Kripto varlık işlem platformları, kripto varlık saklayıcıları gibi kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunan kuruluşlar Federal Banka Gizlilik Yasası kapsamındaki düzenlemelere tabidir. ABD’nin terörizmin finansmanının önlenmesi konusunda finansal kuruluşlara yüklediği ve diğer ülkeler için de temel oluşturan, Müşteri Tanıma Yükümlülüğü (Know Your Customer-KYC) kapsamında müşterinin kimliğinin tespiti ve güvenilir kaynaklardan temini yükümlülükleri, ilgili yasanın uygulanmasından sorumlu Finansal Suçlarla Mücadele Kurumu (Financial Crimes Enforcement Network- FinCEN) tarafından 2020 yılında kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunan kuruluşular için de getirilmiştir. Yine piyasa güvenilirliğinin sağlanması noktasında diğer finansal kuruluşlara getirilen, işlem raporları, ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülükleri kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunan kuruluşlar için de geçerlidir. Yükümlülüklerin ihlali halinde ağır para cezaları öngörülmüştür. Ayrıca kripto varlık kuruluşları FinCEN tarafından Para Hizmetleri İşletmesi (Money Services Business-MSB) olarak sınıflandırılmakta ve finansal suçlarla mücadele konusunda FinCEN tarafından denetlenmektedir. Ayrıca, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (Securities and Exchange Commission-SEC), uyguladığı Howey Testi ile dijital varlıkları yatırım sözleşmesi olarak nitelendirmekte ve testi geçmiş olan kripto varlıklar menkul kıymet olarak kabul edildiğinden bu varlıkların arzında Menkul Kıymetler Yasası uygulanmaktadır.
Güncel Gelişmeler ve Sonuç
SEC’in uyguladığı Howey Testi ile dijital varlıkların yatırım sözleşmesi olarak nitelendirilmesi ve testi geçmiş olan kripto varlıkların menkul kıymet olarak kabul edilerek bu varlıkların arzında Menkul Kıymetler Yasası uygulanması konusunda ABD’nin en büyük kripto varlık işlem platformu Coinbase ile SEC arasında Eylül 2021 de bir kriz yaşanmış, yüksek faiz getirisiyle yeni Stablecoin Lend’i duyuran Coinbase’e karşı SEC, Coinbase’in stablecoini arz etmesi halinde dava açacağını bildirmiş, Coinbase ise girişimini durdurmak zorunda kalmıştır. SEC, getiri vaad eden herhangi bir ürünün Howey Testi gereği menkul kıymet teşkil edeceğini ve bu nedenle de SEC düzenlemesine tabi olacağını bildirmiştir. Coinbase ve bazı Kripto Varlık oyuncuları regülatörleri acilen düzenleme yapmaya davet etmiştir.
2021 Kasım ayı sonunda Amerikan Merkez Bankası (Federal Reserve-FED), Federal Mevduat Sigorta kurumu (Federal Deposit Insurance Corporation-FDIC) ve Para Birimi Denetim Ofisi (Office of the Comptroller of the Currency-OCC) ortak bildiri yayınlamış, 2022 yılında kripto varlıkların takası, saklama hizmeti, alım satım gibi işlemlere ilişkin düzenlemelerin hayata geçirileceği bildirilmiştir. Yine birkaç gün sonra OCC tarafından yapılan açıklamada, riskleri nedeniyle bankaların stablecoin gibi belirli türlerde kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunmadan önce faaliyet izni almaları yönünde düzenleme yapılacağını açıklamıştır.
Bu açıklamaların ardından, ABD’de kripto varlıklar için regülasyon çanlarının çalmaya başladığını göstermekte olduğunu söylemek mümkündür. Geleneksel finans kurumları ve regülatörlerin, kripto varlıkları ve hizmet sağlayıcıları finansal ekosistemde nasıl konuşlandıracağını merakla takip ediyor olacağız.
Yazar : Av. Feride Hilal İmal
Kaynaklar;
Amerika’da Kripto Varlık Düzenlemeleri, Salttürk Onur, Anıl Ceylan, Gösterge, Bahar 2021, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği https://www.tspb.org.tr/wp-content/uploads/2021/05/Gosterge_Bahar_2021.pdf E.T: 01.12.2021
https://www.fatf-gafi.org/publications/fatfgeneral/documents/report-g20-fm-cbg-july-2018.html
https://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/IOSCOPD649.pdf
https://www.fdic.gov/news/financial-institution-letters/2021/fil21075.html E.T:01.12.2021
TEVETOĞLU Mete, Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı, Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2021.
Kripto varlıkların blokzincir tabanlı, merkeziyetsiz, izin gerektirmeyen, sınırları olmayan, takibi oldukça zor özellikleri, farklı türleri ve farklı kullanım şekilleri nedeniyle birbirinden farklı hukuk disiplinlerine özgü unsurlar içermesi, regüle edilmesi konusunda kapsamlı bir çalışma yapılmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Bununla beraber, kripto varlıkların özellikle finansal bir araç olarak ödeme, değişim, değer saklama aracı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanması ülkeleri, yatırımcıları koruma ve kara parayla ve terörizmin finansmanı ile mücadele etme yükümlülüklerinin bir gereği olarak, özellikle kripto para alım satım platformlarına yönelik düzenleme yapmaya yöneltmiştir. Bu düzenlemeler genellikle müşterinin tanınması ve korunması, takas, saklama ve ihraç kurallarının belirlenmesi eksenindedir.
Uluslararası işbirliği kapsamında G-20 Ülkelerinin çağrısıyla FATF Tavsiye Raporu oluşturulduğu, Amerika Birleşik Devletlerinde bu doğrultuda federal düzenlemelerin olduğu, eyaletlerin ise nispeten kapsamlı kendi düzenlemeleri olduğu görülmektedir.
Finansal teknolojiler konusunda dünya lideri ve küresel finans üssü konumunda olan Amerika Birleşik Devletlerindeki düzenleme ve uygulamalar tüm devletler tarafından yakından takip edilmektedir. ABD’nin finansal teknolojiler konusundaki liderliğini blockchain teknolojisinin bir varlık görünümü olan kripto varlık ekosisteminde de sürdürmesi elbette tesadüf değildir. Öyle ki dünyanın en büyük kripto varlık borsası olan Coinbase gibi kripto varlık borsası ekosisteminin enleri ABD’de olduğu gibi, ürün çeşitliliği, yenilikçi işlemler de ABD kripto varlık ekosisteminde kendini göstermektedir. Ülkede, blockchain teknolojilerinin finansal geleceğin en önemli alt yapısı olacağı rapor edilmektedir.
Bunanla birlikte Amerika Birleşik Devletlerinin düzenlemeler konusundaki mevcut yaklaşımı, yatırımcılar için cazip olan kripto varlıkların merkeziyetsiz, izin gerektirmeyen, sınırları olmayan, alternatif yatırım aracı yapısına zarar verebilecek aşırı düzenleme eğiliminden kaçınma noktasındadır. Bu nedenle ülkede kripto varlık işlem platformlarına yönelik federal düzenlemelerin genellikle FATF tavsiyelerine paralel terörizm ve mali suçlarla mücadele, IOSCO ilkelerine paralel saklama, aracılık, arz standartlarıyla piyasa güvenilirliğini hedefleyen geleneksel finansal düzenlemelerin kapsamının içine dahil edilmesi şeklinde kendini göstermektedir. Son dönemde yazımızın devamında detaylarına değindiğimiz, regülatörlerin 2022 yılında daha kapsamlı regülasyon çalışmalarına göz kırpan açıklamalar yaptığı da görülmektedir. Bununla birlikte, ülkede ayrıca, nispeten yoğun düzenlemelerin eyalet bazında olduğu ve eyalet düzenlemelerinde de bir yeknesaklığın bulunmadığını söyleyebiliriz.
Biz bu çalışmada, kripto varlık hizmet sağlayıcılarını da içine alan ABD federal düzenlemelerine değinmekle yetineceğiz.
Genel olarak ABD’nde Kripto Varlık Yaklaşımı
ABD’de Kripto Varlık ekosistemi önemli bir ivme yakalamıştır. Bu durumda, ABD’nin kripto varlıkları finansal düzenleyici ve denetleyici kurumlarıyla birlikte finansal bir enstrüman olarak kabul etmesi ve yatırımı destekleyici, teşvik edici uygulamalar yapmasının rolü büyüktür. Öyle ki ülkede kripto varlık, sadece işlem platformlarından değil, bankalardan, gerçek kişilerden, kripto varlık ATM’lerinden de alınıp satılabilmektedir. Ülkede Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (Office of The Comptroller of The Currency-OCC) 2020 yılında vermeye başladığı izinle bankalar, geleneksel bankacılık faaliyetlerinin yanı sıra, kripto varlık mevduat hesapları açma, alım satım, değişim işlemleri, aracı kuruluş ve yatırım danışmanları için saklama ve danışmanlık çözümleri sunma faaliyetleri de gerçekleştirmektedir.
Federal Banka Gizlilik Yasası
Federal Banka Gizlilik Yasası, uluslararası düzlemde Mali Eylem Görev Gücü FATF’ın tavsiyelerini iç hukukta uygulayan bir düzenlemedir. Kripto varlık işlem platformlarını da içine alan, terörizmin finansmanı ve kara para ile mücadele, piyasa güvenilirliği gibi finansal standartları belirleyen federal birincil düzenlemedir.
Kripto varlık işlem platformları, kripto varlık saklayıcıları gibi kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunan kuruluşlar Federal Banka Gizlilik Yasası kapsamındaki düzenlemelere tabidir. ABD’nin terörizmin finansmanının önlenmesi konusunda finansal kuruluşlara yüklediği ve diğer ülkeler için de temel oluşturan, Müşteri Tanıma Yükümlülüğü (Know Your Customer-KYC) kapsamında müşterinin kimliğinin tespiti ve güvenilir kaynaklardan temini yükümlülükleri, ilgili yasanın uygulanmasından sorumlu Finansal Suçlarla Mücadele Kurumu (Financial Crimes Enforcement Network- FinCEN) tarafından 2020 yılında kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunan kuruluşular için de getirilmiştir. Yine piyasa güvenilirliğinin sağlanması noktasında diğer finansal kuruluşlara getirilen, işlem raporları, ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülükleri kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunan kuruluşlar için de geçerlidir. Yükümlülüklerin ihlali halinde ağır para cezaları öngörülmüştür. Ayrıca kripto varlık kuruluşları FinCEN tarafından Para Hizmetleri İşletmesi (Money Services Business-MSB) olarak sınıflandırılmakta ve finansal suçlarla mücadele konusunda FinCEN tarafından denetlenmektedir. Ayrıca, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (Securities and Exchange Commission-SEC), uyguladığı Howey Testi ile dijital varlıkları yatırım sözleşmesi olarak nitelendirmekte ve testi geçmiş olan kripto varlıklar menkul kıymet olarak kabul edildiğinden bu varlıkların arzında Menkul Kıymetler Yasası uygulanmaktadır.
Güncel Gelişmeler ve Sonuç
SEC’in uyguladığı Howey Testi ile dijital varlıkların yatırım sözleşmesi olarak nitelendirilmesi ve testi geçmiş olan kripto varlıkların menkul kıymet olarak kabul edilerek bu varlıkların arzında Menkul Kıymetler Yasası uygulanması konusunda ABD’nin en büyük kripto varlık işlem platformu Coinbase ile SEC arasında Eylül 2021 de bir kriz yaşanmış, yüksek faiz getirisiyle yeni Stablecoin Lend’i duyuran Coinbase’e karşı SEC, Coinbase’in stablecoini arz etmesi halinde dava açacağını bildirmiş, Coinbase ise girişimini durdurmak zorunda kalmıştır. SEC, getiri vaad eden herhangi bir ürünün Howey Testi gereği menkul kıymet teşkil edeceğini ve bu nedenle de SEC düzenlemesine tabi olacağını bildirmiştir. Coinbase ve bazı Kripto Varlık oyuncuları regülatörleri acilen düzenleme yapmaya davet etmiştir.
2021 Kasım ayı sonunda Amerikan Merkez Bankası (Federal Reserve-FED), Federal Mevduat Sigorta kurumu (Federal Deposit Insurance Corporation-FDIC) ve Para Birimi Denetim Ofisi (Office of the Comptroller of the Currency-OCC) ortak bildiri yayınlamış, 2022 yılında kripto varlıkların takası, saklama hizmeti, alım satım gibi işlemlere ilişkin düzenlemelerin hayata geçirileceği bildirilmiştir. Yine birkaç gün sonra OCC tarafından yapılan açıklamada, riskleri nedeniyle bankaların stablecoin gibi belirli türlerde kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunmadan önce faaliyet izni almaları yönünde düzenleme yapılacağını açıklamıştır.
Bu açıklamaların ardından, ABD’de kripto varlıklar için regülasyon çanlarının çalmaya başladığını göstermekte olduğunu söylemek mümkündür. Geleneksel finans kurumları ve regülatörlerin, kripto varlıkları ve hizmet sağlayıcıları finansal ekosistemde nasıl konuşlandıracağını merakla takip ediyor olacağız.
Yazar : Av. Feride Hilal İmal
Kaynaklar;
Amerika’da Kripto Varlık Düzenlemeleri, Salttürk Onur, Anıl Ceylan, Gösterge, Bahar 2021, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği https://www.tspb.org.tr/wp-content/uploads/2021/05/Gosterge_Bahar_2021.pdf E.T: 01.12.2021
https://www.fatf-gafi.org/publications/fatfgeneral/documents/report-g20-fm-cbg-july-2018.html
https://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/IOSCOPD649.pdf
https://www.fdic.gov/news/financial-institution-letters/2021/fil21075.html E.T:01.12.2021
TEVETOĞLU Mete, Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı, Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2021.