I. GENEL OLARAK

            Avrupa Birliği, finansal istikrarı tehdit etmemekle birlikte etkin bir finansal enstrüman olma yolunda ilerleyen kripto varlık piyasasına ilişkin gözlem, değerlendirme ve ürünlerin riskleri konusunda tavsiyelerde bulunarak düzenleme yapmak için bir süre gelişim sürecini takip etme yolunu tercih etmiş, son birkaç yılda piyasanın gelişim sürecini artırmasıyla da değerlendirme ve tavsiye niteliğinde bulunan çalışmalarını, düzenleme noktasına taşımak için somut adımlar atmaya başlamıştır. Avrupa Komisyonu, 24 Eylül 2020 tarihinde, Dijital Finans Paketi kapsamında kripto varlıklara ilişkin düzenlemeler içeren “Kripto Varlıklar Piyasası Düzenlemesi (Markets in Crypto-Assets Regulation-MiCA) isimli oldukça kapsamlı yeni bir yasa tasarısı yayımlamıştır.

            Bu tasarı, kripto varlıklara ilişkin tanımları türleri, düzenleyici ve denetleyici otoritelerin belirlenmesi, Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların (Crypto Assets Service Providers-CASP) ve ihraççıların lisans, yetki vb. faaliyet gereklilikleri, yükümlülükleri, tasarının kapsamı, yatırımcıların korunması gibi kuralları düzenlemekte ve yürürlüğü ile birlikte üye devletlerde geçerli bir yasa halini alacaktır. Tasarının yasalaşması ile,  AB üyesi olmasa dahi AB üyesi ülkeler ile yasa kapsamındaki hizmetlerin alım veya satımını gerçekleştirecek ülkelerin de bu düzenlemeler ile bağlı olacağı düzenlendiğinden Türk Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarının da AB ülkelerine hizmet sunması ancak MiCA yükümlülüklerini yerine getirmeleriyle mümkün olacaktır. Türkiye için de kritik öneme sahip bu tasarının tümüyle yürürlüğü için beklenen tarih 2024 senesidir.

II. TANIM VE KAPSAM

            Tasarı, FATF’nin “Sanal Varlık” kavramına karşılık olarak “Kripto Varlık” kavramını kullanmayı tercih etmiş, ve Kripto Varlıkları “dağıtık defter teknolojisi veya benzer teknoloji kullanılarak elektronik olarak aktarılabilen ve saklanabilen değer veya hakların dijital bir temsili” olarak şeklinde tanımlamıştır.  MiCA, tanımında FATF tanımından farklı olarak dağıtık defter teknolojisi ve benzer teknolojileri vurgulamayı tercih etmiştir. Türkiye’de 1 Mayıs 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te bir tanıma yer vermemekle birlikte kavramı MiCA düzenlemesi ile paralel bir şekilde  “Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılar” olarak belirlediğinden MiCA düzenlemelerinin yürürlüğünden sonra Türkiye’de yapılacak düzenlemelerde de yol gösterici olacağı değerlendirilmektedir.

            MiCA düzenlemelerinin kapsamı başkaca AB düzenlemeleri kapsamında olmayan finansal servislere ilişkin olup, AB direktiflerinde düzenlenmiş finansal araçlar, elektronik paralar, merkez bankalarının çalıştığı dijital paralar, mevduatlar, menkul kıymetler MiCA kapsamı dışındadır. Bunu yanı sıra, MiCA Avrupa Merkez Bankası, üye ülkelerin merkez bankaları, sigorta kuruluşları gibi pek çok kuruluşun ihraç ettiği ürünlerin MiCA düzenlemeleri kapsamında olmayacağını da düzenlemiştir.

III. SINIFLANDIRMA

            MiCA, tasarının kapsamında olan Kripto Varlıkları üç kategoriye ayırmış ve her bir kategori için farklı düzenlemeler öngörmüştür. Buna göre, “Varlığa dayalı Kripto Varlıklar (stablecoin)” ve “Elektronik Para Kripto Varlıkları (e-money Token)” özel olarak kategorilendirilmiş, bu kapsama girmeyenler ise “Diğer Kripto Varlıklar” şeklinde düzenlenmiştir.  Böylelikle Varlığa Dayalı ve Elektronik Para Kripto Varlıkların ihracı ve pazarlanması, diğer kripto varlıkların ihracı ve pazarlanması hükümlerinden ayrık ve nitelikli hükümlere tabi tutulmuştur.

            Ayrıca, kripto varlıkların sınıflandırılmasının yanında kripto varlıklara ilişkin hizmetler de MiCA tasarısında sınıflandırılmış ve MiCA kapsamına giren hizmetlerin neler olduğu belirtilmiştir. Bu hizmetler saklama (dijital cüzdan sağlayıcıları), kripto para işlem platformları, üçüncü şahıslar adına kripto para alış satış aracılık hizmetleri, emir iletimi, piyasa yapıcılığı aracılığı ile danışmanlık hizmetleri kripto varlık hizmetleri olarak sınıflandırılmış ve bu hizmetlerin MiCA kapsamında olacağı belirtilmiştir.

IV. MiCA KAPSAMINDA DÜZENLENEN KRİPTO VARLIK HİZMETLERİ

            MiCA Kripto Varlık Hizmet Sağlayıclıarı (Crypto Asset Service Providers-CASP)na yönelik kapsamlı düzenlemeler getirmektedir. Bu düzenlemeler incelendiğinde Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılar bakımından Finansal Ürün Piyasaları Direktifi (Markets in Financial Instruments Directive II- MiFID II) ne benzer düzenlemeler içerdiği görülmektedir.

            Buna göre, MiCA tasarısında öncelikle kapsama giren hizmetler belirlenmiş, bu hizmetlere göre de lisans, sermaye ve operasyonel yükümlülükler düzenlenmiştir.

            Biz bu çalışmada bu doğrultuda MiCA kapsamında düzenlenen hizmetleri, Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılara ilişkin hizmetler ve Kripto Varlık İhracına yönelik hizmetler olmak üzere iki başlık altında ele alarak açıklamaya çalışacağız.

A. KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARI

1. Genel Olarak

MiCA sermaye yükümlülüklerine göre Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları 3 gruba ayırmıştır. Buna göre;

1. grup hizmetler

Üçüncü şahıslar adına emirlerin alınması ve iletilmesi

Kripto varlıklar hakkında tavsiye vermek

Üçüncü şahıslar adına işlemlerin yerine getirilmesi

2. Grup Hizmetler

Birinci gruptaki hizmetlerin yanında,

 Üçüncü şahıslar adına kripto varlık saklanması ve operasyonları

3. Grup Hizmetler

İkinci gruptaki hizmetlerin yanında;

Kripto varlıkları için bir işlem platformunun işletilmesi

Kripto varlıklarının yasal para birimi olan itibari para birimi ile takası

Diğer kripto varlıklar karşılığında kripto varlıkların değişimi

            MiCA düzenlemelerine bakıldığında FATF’e göre kapsadığı hizmetlerin daha geniş olduğu, MiCA’in 8 No’lu Değerlendirmesinde CASP kavramının; “üçüncü kişilere profesyonel olarak bir veya daha fazla kripto varlık hizmeti sağlamak olan kişi” olarak tanımlandığı, CASP kavramının mümkün olduğunca çok Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcısı ve henüz mevcut olmayan ama ileride gelişeceği öngörülen pazarları da kapsayabilecek şekilde geniş tanımlandığı belirtilmiştir. Öyle ki CASP, MiCA’de kripto varlıklara ilişkin danışmanlık verilmesi faaliyetlerini dahi kapsar şekilde düzenlenmiştir.

2. Faaliyet Koşullarına İlişkin Düzenlemeler

            MiCA gereğince Avrupa’da Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcısı olabilmek için finansal hizmet sağlayıcılarının yükümlülüklerine benzer yükümlülükler getirilmiştir. CASP olabilmenin öncelikli şartı, AB üye devletlerinden birinde kayıtlı ofisi olan bir tüzel kişi olması, düzenleyici otoritelerden lisans alınmasıdır İlgili şirkete lisans verilebilmesi içinse, faaliyetin türüne göre 50.000 EURO ile 150.000 EURO arasında değişen sermaye, ortaklık yapısı personel gereksinimleri, siber güvenlik, bildirim, kayıt, müşteri yararına hareket etme, çıkar çatışmalarını önleme gibi yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekecektir.

            MiFID II gereğince yatırım lisansı sahibi yatırım firmalarının ayrıca lisans almaları gerekmeyecek, bu şirketler kripto varlık hizmetlerini sağlayabileceklerdir.

            Özel yatırımcı (qualifying holder) olarak tabir edilen, oy haklarının veya sermeyenin %10’una sahip olan kişi ve kurumların düzenleyici otoritelere bildirilmesi gerekmekte ve %10 veya daha fazla paya sahip olunması düzenleyici otoritenin onayı şartına bağlanmaktadır. Yine daha fazla sermaye edinmek veya payların satışı halinde de düzenleyici otoriteye bildirim şartı getirilmiştir.

            Ayrıca MiFID II de olduğu gibi yöneticilerde belirli deneyim ve beceri kıstaslarının aranması, %20 ve üstü paya sahip gerçek kişilerin itibara sahip olması, yöneticilerin kara para aklama veya terörün finansmanı ve mali suçlarla ilgili sabıkasının bulunmaması, yeterli ve nitelikli personel istihdamı, iç kontrol, risk ve uyum politikalarının oluşturulması, veri güvenliği ve sistem önlemlerinin alınması, müşteri şikâyeti süreçlerinin yönetilmesi, işlem kayıtlarının tutulması ve saklanması gibi yükümlülükler öngörülmüştür.

            Yine düzenleyici otoritelere bilgi verme, dış hizmet alımları standartlarına uygun davranılması, müşteri varlık ve fonlarının korunması gibi iş gereklilikleri de düzenlenmiştir.

            Bunlarla birlikte aşağıda, hizmetin türüne göre sınıflandırılarak öngörülen diğer yükümlülükler açıklanmaya çalışılacaktır.

3. Hizmetler

3.1. Birinci Grup Hizmetler

            Bu grupta kripto varlık işlemleri, emir iletimi hizmetleri ve danışmanlık hizmetleri düzenlenmiştir.

3.1.1. Kripto Varlık İşlemleri

            Üçüncü kişiler adına kripto varlık işlemleri yapmaya yetkili kuruluşlar için asgari sermaye tutarı 50.000 Euro olarak belirlenmiştir. Bu hizmeti verecek kuruluşular için de emirlerin yerine getirilmesi esnasında dürüst şeffaf ve adil olmaya ve hizmet kalitesine yönelik yükümlülükler düzenlenmiştir. Ayrıca müşterinin işlemlerini sağlıklı ve öngörülebilir bir şekilde yapılabilmesi için kuruluştan politikaların oluşturulması beklenmektedir.

3.1.2. Kripto Varlık Emir iletimi hizmetleri

            Üçüncü şahıs adına emirlerin alınması ve iletilmesi hizmeti verecek kuruluşları için asgari sermaye tutarı 50.000 EURO olarak belirlenmiştir.  Kripto varlık emir iletimi hizmeti verecek kuruluşların da sürecin şeffaf adil hızlı ve doğru bir şekilde yürütülebilmesi için politika ve prosedürleri belirlemesi gerekecektir. Ayrıca bu kuruluşların emirleri belirli bir işlem platformuna yönlendirmek konusunda bir menfaat temin etmeleri de yasaklanmıştır.

3.1.3. Kripto Varlık danışmanlığı

            MiCA’de kripto varlıklarla ilgili tavsiyeler vermek danışmanlık faaliyetlerinde bulunmak da kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinden sayılmış ve asgari 50.000 EURO sermaye şartı getirilmiştir. Ayrıca tavsiye veren kişilerin deneyim ve donanımının işin niteliklerine uygun olması, müşterinin risk eşiği ve yatırım hedefine ilişkin bilgilerin doğru alınması süreçlerine ilişkin kuralların belirlenmesi beklenmektedir.

3.2. İkinci Grup hizmetler

            Bu grupta ilk gruptaki hizmetler de kapsama dâhil olmak üzere Kripto varlıkların saklanması hizmetleri düzenlenmiştir.

3.2.1. Kripto Varlıkların Saklanması Hizmetleri

            Kripto varlık saklama hizmeti verecek kuruluşlar için asgari sermaye 125.000 EURO olarak belirlenmiştir. Kripto varlıkları üçüncü kişiler adına saklama hizmeti verecek olan hizmet sağlayıcıların, müşteri ile asgari şartları MİCA’ de belirlenmiş bir sözleşme yapmaları gerekecektir. Ayrıca MiCA düzenlemesine göre Kripto Varlık İhraççıları kripto varlıkları saklama hizmeti veren hizmet sağlayıcılar vasıtasıyla saklamak zorunda olup, ihraççının ödeme güçlüğüne, dolandırıcılık, siber saldırı ve ihmale karşı saklayıcının yatırımcıyı korumaya yönelik politika ve prosedürleri belirlemesi gerekecektir. Bu kapsamda bir zararın oluşması halinde saklayıcının sorumluluğuna gidilebilecektir.

            Yine saklayıcının müşteri ve işlem kayıtlarını tutma yükümlülüğü vardır. Aynı şekilde müşteri hesapları ile kendi hesaplarını ayırma, müşteri adreslerini ihraççıların ve kendi adreslerinden ayrı bir dağıtık defter teknolojisi adreslerinde tutması gerekmektedir. Ayrıca saklayıcıların müşterileri için tuttukları kripto varlık pozisyonları için üç aylık periyotlarda rapor sunması da gerekecektir.

3.3. Üçüncü Grup Hizmetler

            Bu grupta ilk iki gruptaki hizmetler de kapsama dahil olmak üzere kripto varlık işlem platformları ve kripto varlık takas hizmetleri saklanması hizmetleri düzenlenmiştir.

3.3.1. Kripto varlık İşlem Platformları

            Asgari Sermaye tutarı 150.000 EURO olarak belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, MiCA’de işlem görecek kripto varlıklara ilişkin kabul ve onay süreçleri ile işlem göremeyecek varlıkların niteliklerinin belirlenmesi, politika ve prosedürlerin belirlenmesi, müşterilere ilişkin objektif ve adil süreçlerin belirlenmesi, kamuoyu aydınlatma yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, işlemlerin askıya alınabileceği koşulların belirlenmesi ve tüm bu kuralların AB ülkelerinden en az birinin ana dilinde veya finans alanında kullanılan başka bir dilde web sitesinde yayınlanmasına ilişkin kurallar belirlenmektedir.

            Yine kripto varlık işlem platformu işleticilerinin işlettikleri kripto varlıklar için platformda işlem yapmaları yasaklanmıştır.

            Ayrıca kripto varlık işlem platformlarının sistem güvenliği ve işleyişine ilişkin yeterli kapasite ve donanıma sahip olması yapılan işlemlerin şeffaf, adil,  olması ve zamanında yayınlanması, yedekleme tesislerinin kurulması, aynı gün gerçekleşen işlemlere ilişkin mutabakatların tamamlanması, ücret yapılarının belirli ve şeffaf olmasına yönelik kurallar düzenlenmektedir.

3.3.2. Kripto Varlıkların Takası hizmetleri

Asgari sermaye tutarı 150.000 EURO olarak belirlenmiştir.

            Kripto Varlıkları itibari para birimiyle ya da diğer kripto varlıklarla değiştirme hizmeti veren kripto varlık hizmet sağlayıcılarını ifade etmektedir.

            Takas hizmeti veren CASP’lar müşteri kabulüne ilişkin şeffaf ve adil bir politika belirlemeli, itibari para birimine takasta fiyat politikalarını belirleyip yayınlamalı ve takas işlemini belirlenen ve yayınlanan bu fiyat politikasına göre gerçekleştirmelidir.

Ayrıca takas hizmeti veren CASP’lar işlem hacimleri, fiyat, emir gibi işlem detaylarını yayınlamakla yükümlü kılınmıştır.

B. KRİPTO VARLIK İHRAÇÇILARI

1. Genel olarak

            Kripto varlıkların MiCA’da belirtilen kategorisine göre ihracına ilişkin yükümlülükler farklılık göstermektedir. Özel kategoride düzenlenen Varlığa Dayalı Kripto Varlıklar ile Elektronik Para Kripto Varlıklar daha sıkı ihraç koşullarına bağlanmış, diğer Kripto Varlıklar kapsamında söz edebileceğimiz Kripto Varlıklara ilişkin düzenlemeler genel prensiplere göre belirlenmiştir.

            Genel olarak, AB içinde Kripto Varlık ihraç edecek olan Kuruluşların;

            Tüzel kişi olması, ihraçtan önce, kripto varlıkla ilgili teknik bilgilerin yer aldığı White Paper taslağının hazırlanarak düzenleyici otoritenin bilgilendirilmesi, dürüst, adil, şeffaf, yatırımcının korunması ve bilgilendirilmesi, operasyonel süreçlerin AB’nin öngördüğü sistem ve güvenlik standartlarına uygun EBA ve ESMA gibi kurumların çıkaracağı rehberlere uygun yapılması, ihracın iptali halinde arz karşılığı toplanan fonların iadesine ilişkin yükümlülükler düzenlenmiştir.

2. İhraççıların nitelikleri

            MiCA düzenlemeleri gereğince Varlığa dayalı Kripto Varlık İhraççıları ve Elektronik Para Kripto Varlık ihraççıları hariç, diğer Kripto Varlık ihraççılarının tüzel kişi olması gerekmektedir. Varlığa dayalı Kripto Varlık İhraççılarının ise AB ülkelerinde yerleşik bir tüzel kişi olması gerekmektedir.

            Elektronik Para Kripto Varlık ihraççıları ise yalnızca Sermaye Yükümlülüğü Direktifi (Capital Requirements Directive- CRD)  kapsamındaki kredi kurumu veya Elektronik Para Direktifi kapsamında bir e-para kurumu olarak yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından ihraç edilebilmektedir.

            Ayrıca Diğer Kripto Varlık İhraççıları ile Elektronik Para Kripto Varlık İhraççıları için bir lisans şartı aranmazken Varlığa Dayalı Kripto Para İhraççılarının üye ülkenin düzenleyici otoritelerinden lisans alması gerekmektedir. Varlığa Dayalı Kripto Para İhraççılarının Sermaye Direktifi kapsamında yetkilendirilmiş lisanslı kredi kurumlarının ayrıca lisans almaları gerekmeyecektir.

            Diğer Kripto Varlık İhraççıları için asgari sermaye şartı aranmazken, Varlığa Dayalı Kripto Varlık İhraççıları ve Elektronik Para Kripto Varlık İhraççıları için asgari 350.000 EURO veya Varlığa dayalı Kripto Varlık ihraççısı için ortalama rezerv varlıklarının, Elektronik para kripto varlık ihraççıları içinse ihraç edilen kripto varlık büyüklüğünün (ya da düzenleyici otorite tarafından tespit edilen bir miktar) minimum %2 si tutarında sermayesi olması gerekmektedir. Elektronik Para Kripto Varlık ihraççısı ise yalnızca MiCA’da belirtilen Kredi Kurumu ve e-para kurumu olabileceğinden, lisanslı bu kurumların tabi olduğu asgari sermaye tutarının gerekli olduğu söylenebilir.

            Ayrıca Varlığa Dayalı Kripto Varlıklara ilişkin itibari para, emtia veya diğer kripto varlıklardan oluşan rezerv (dayanak) varlıkların saklanması, değerlendirilmesi, yönetimi, denetimine ilişkin de sıkı düzenlemeler öngörülmüştür.

            Yine MiCA düzenlemesinde EBA ‘ya kimi durumlarda bazı Varlığa Dayalı Kripto Varlıklara ve Elektronik Para Kripto Varlıklara resen veya ihraççının talebi doğrultusunda Özel Varlığa Dayalı Kripto Varlık /Özel Elektronik Para Kripto Varlık şeklinde bir sınıflandırma yapabileceği bu sınıflandırmanın kriterlerinin ise nasıl belirleneceğinin ayrıca düzenleneceği öngörülmüştür. Bu düzenlemede müşteri tabanın boyutu, Kripto Varlığın değeri,  varlığa dayalı Kripto Varlıkta rezerv varlıkların boyutu, sınır ötesi faaliyetin önem ve finansal sistemle bağlantısının dikkate alınması istenmiştir. Özel nitelikli bu kripto varlıklara ilişkin denetim, politikalar ve yüksek sermaye gibi ek yükümlülükler getirilmesi beklenmektedir.

3. White Paper

            MiCA, kimi istisnalar haricinde kripto varlık ihraççılarına kripto varlığın temel ve teknik bilgilerini, proje ve ihraca ilişkin detaylı bilgileri içeren bir Kripto Varlık İhraç Dokumanı (White Paper) hazırlama yükümlülüğü yüklemiştir. İhraççı, White Paper’ı hazırlamakla kalmayacak, bunu üye ülkenin düzenleyici otoritesine yayından en az 20 gün önce sunacaktır.

            Burada, Varlığa Dayalı Kripto Varlık İhracında düzenleyici otoritenin White Paper’ı lisanslama sürecinin bir parçası olarak  “onaylaması” şartı aranırken, Diğer Kripto Varlıklar Ve Elektronik Para Kripto Varlıkları bakımından White Paper’ın üye devletin düzenleyici otoritesine sunulması “bilgilendirme” amaçlı olacaktır. Fakat sunulan White Paper’a ilişkin üye devlet düzenleyici otoritesinin teklifi yasaklama veya askıya alma yetkisi her zaman mevcuttur.

White Paper’da proje ve ihraca ilişkin bilgilerle beraber,

• Kripto varlığı geliştiren ana katılımcıya ilişkin bilgiler,
• Kripto Varlığın halka arz nedenleri,
• Kripto Varlığa ilişkin teklifin detayları, ihraç edilecek varlıkların sayısı ve ihraç fiyatı,
• Kripto Varlığın saklanması ve transferine yönelik uygulanan temel teknoloji ve standartlara ilişkin bilgiler
• Kripto Varlığa, ihraççıya ve projenin uygulanması konusundaki risklere ilişkin ayrıntılı açıklama ve Kripto Varlığın MiFID II kapsamında olmadığına dair açıklamanın bulunması beklenmektedir.

Tüm bu bilgilerle beraber Varlığa Dayalı Kripto Varlık İhracında White Paper’da şu bilgilerin de yer alması gerekecektir;

• İhraç edenin MiCA’da belirtilen içerikleri haiz ihraç edenin yönetişime ilişkin düzenlemelerini ayrıntılı açıklaması,
• Dayanak varlıklar ve bu varlıklara ilişkin saklama düzenlemeleri ile yatırım politikalarının detaylı açıklaması,
• Yatırımcının dayanak varlık üzerindeki haklarına ilişkin detaylı açıklama

            Varlığa Dayalı Kripto Varlık İhracında, Diğer Kripto Varlıklara İlişkin İhraçlar ve Elektronik Para Kripto Varlık İhracından farklı olarak, üye ülke düzenleyici otoritelerinden lisans alınması şartı getirilmiş, bu kapsamda da lisans sürecinin bir parçası olarak White Paper’ın onaylanması şartı aranmıştır. Ayrıca, farklı olarak Varlığa Dayalı Kripto Varlık ihracında ihraççının sadece tüzel kişi olması değil aynı zamanda AB ülkelerinde yerleşik olması şartı da aranmaktadır.

            Varlığa Dayalı Kripto Varlığa ilişkin White Paper’ın istenen diğer dokümanlarla birlikte düzenleyici otoriteye sunulması sonrasında düzenleyici otoritenin, başvuruyu 3 ay içinde sonuçlandıracağı düzenlenmiştir. Ayrıca düzenleyici otorite değerlendirme sonucunu EBA ve ESMA ile de paylaşacak ve bu kurumlar da 2 ay içinde görüşlerinin düzenleyici otoriteye bildireceklerdir.

4. İhraçta yatırımcı hakları

            Tüketicinin ilk halka arzdan itibaren 14 gün içinde cayma hakkı vardır. İhraççının bu hakkı yatırımcılara bildirmesi gerekmektedir. Tüketicinin cayma hakkını kullanması halinde ödeme yaptıysa bu ödemenin tamamının yatırımcıya iade edilmesi gereği de düzenlenmiştir. Fakat, kripto varlık bir işlem platformunda işlem görmeye başlamışsa tüketicinin cayma hakkını kullanması söz konusu olmayacak, fakat White Paper’daki bilgilerin eksik ve adil olmadığı hallerde tüketicinin caymaya ilişkin haklarının devam edeceği düzenlenmiştir.

            Varlığa Dayalı Kripto Varlıkların ihracında rezerv varlık veya ihraç üzerinde belirli kişilere/ihraççılara hak verilmesi durumunda bu hususun açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Rezerv Varlık üzerinde belirli bir kişiye veya kişi grubuna ya da ihraççıya hak verilmesi halinde yatırımcıların asgari hakları olacaktır.

Bu haklar,

• Likidite hakkı
• Varlığa Bağlı kripto varlık değerinin dayanak varlıkların veya rezerv varlıkların değerinden önemli ölçüde farklı olduğu durumlarda itfa hakkı
• Düzenli bir şekilde tasfiye olması veya ihraççının faaliyetini durdurması durumunda rezerv varlıkların yatırımcılara nasıl paylaştırılacağının belirlenmesi.

SONUÇ

            Oldukça sıkı düzenlemeler içeren bu tasarının bazı maddelerinin 2022 yılı itibariyle tamamının ise 2024 yılı itibariyle yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Bu süreçte Krüpto varlık ekosisteminde meydana gelecek olan gelişmelerin ve üye ülkelerin yorum ve çekincelerinin tasarının son halini almasında önemli rol oynayacağı ve süreç içinde tasarının dünya örneklerinden de etkilenerek revizyona uğrama ihtimalinin olacağı değerlendirilmektedir. Tasarı bu haliyle, kripto varlık ekosistemini kategorize etmiş, düzenleyici ve denetleyici otoriteleri belirlemiş ve geleneksel finans regülasyonlarına benzer lisans ve operasyonel yükümlülükleri getirmiştir.  Tasarının yürürlük sürecindeki gelişmeleri takip etmek hiç kuşkusuz Türkiye’nin de olası düzenleme hazırlıkları açısından da yol gösterici olacaktır.

Yazar : Av. Feride Hilal İmal

Kaynaklar :

ALTAŞ Gökben, SALTTÜRK Onur, Anıl Ceylan, Avrupa’da ve Ortadoğu’da Kripto Varlık Düzenlemeleri, Gösterge, Bahar 2021, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği https://www.tspb.org.tr/wp-content/uploads/2021/05/Gosterge_Bahar_2021.pdf E.T: 01.12.2021

Avrupa Komisyonu Proposal for a Regulation Of The European Parliament And Of The Council on Markets in Crypto-assets, and amending Directive (EU) 2019/1937 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020PC0593 E.T:29.11.2021

TEVETOĞLU Mete, Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı, Genişletilmiş 2. Bası, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2021.