İnfaz düzenlemelerine ilişkin Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 15.04.2020 tarihinde 311000 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Kısaca “İnfaz Yasası” olarak ifade edilen yasada yer alan düzenlemeleri bu makalemizde kısaca izah etmeye çalışacağız.
Kapsam dışı bırakılan suçlar
Öncelikle belirtmek gerekir ki, toplumda büyük hassasiyet yaratan bazı suçlar kapsam dışı bırakılmıştır. Bu suçlar;
TCK 81,82, 83’te düzenlenen Kasten öldürme suçu
TCK 87/2-d maddesinde düzenlenen neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
TCK 94, 95 ‘de düzenlenen işkence suçu
TCK 96 ‘da düzenlenen eziyet suçu
TCK 102, 103 de düzenlenen cinsel saldırı suçu
TCK 104 ‘de düzenlenen Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu
TCK105’te düzenlenen Cinsel taciz suçu
TCK 132 ,133, 134, 135, 136, 137,138 de düzenlenen özel hayata ve özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar
TCK 188 de düzenlenen Uyuşturucu ticareti suçları
TCK 326 -339 da düzenlen devlet sırlarına karşı suçlar
Suç işlemek maksadıyla örgüt kurmak, örgüt yönetmek ve örgütün faaliyeti içinde işlenen suçlar
3713 sayılı kanun kapsamına giren Terör suçları
2937 sayılı kanun kapsamına giren suçlar
Denetimli Serbestlik düzenlemesi
Denetimli serbestlik düzenlemesinde esasen yeni bir düzenlemeye gidilmemiş olmakla, geçici bir düzenlemeyle denetimli Serbestlikten yararlanma süresi 1 yıldan 3 yıla çıkarılmıştır. 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş hükümlüler için bu süre, 2 yıldan 4 yıla yükseltilmiştir. Unutmamak gerekir ki bu düzenleme sadece bir defaya mahsus olarak uygulanacaktır ve 30 Mart 2020'ye kadar işlenen suçlar bakımından kasten öldürme; üst soya, alt soya, eşe veya kardeşe, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumdaki kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve sonucu nedeniyle ağırlaşmış yaralama, işkence, eziyet suçu ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar kapsam dışında tutulmuştur.
Yine 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından çocuk hükümlülerin cezaevinde geçirdiği 1 gün 3 gün olarak, 18 yaşını dolduruncaya kadar ise cezaevinde geçirdiği 1 gün 2 gün olarak sayılacaktır.
Yeni düzenlemeyle kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında verilen cezalar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilmiştir. Fakat terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar ile ikinci defa mükerrer olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler kapsam dışı tutulmuştur.
Yeni infaz düzenlemesiyle maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin, koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürelerde azami süre sınırına bakılmaksızın denetimli serbestlik uygulanacaktır. Ayrıca "İyi halli" olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlüler hakkında da bu süreler geçerli olacaktır.
Koşullu salıverilme düzenlemesi
Mevcut sistemde 2/3 oranında uygulanan koşullu salıverilme 1/2 oranına indirilmiştir. Yine yeni infaz yasasıyla mükerrirler ve örgütlü suçlar bakımından bu oran3/4 ‘ten 2/3’e indirilmiştir. Uyuşturucu Ticareti ve Cinsel istismar suçlarında mevcut düzenleme korunmuş ve ve bu oranın 3/4 olarak uygulanmaya devam edeceği düzenlenmiştir. Yine çocuklar için de mevcut düzendeki 2/3’lük koşullu salıverilme oranı muhafaza edilmeye devam etmektedir. Kasten Adam Öldürme, yüzün sürekli değişikliğine neden olan kasten yaralama suçu (kezzapla kasten yaralama gibi) özel hayata ve özel hayatın gizliliğine karşı işlenmiş suçlar ve devlet sırlarının ifşasına ilişkin suçlar ile işkence ve eziyet suçları bakımından da koşullu salıverilme oranlarında herhangi bir indirim düzenlemesi yapılmamıştır.
Salgına yönelik düzenlemeler
Koronavirüs Kovid-19 salgını nedeniyle açık ceza evinde bulunan hükümlüler, açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan hükümlüler ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlülerin 31 Mayıs’a kadar izinli sayılması, salgının devam etmesi halinde bu sürenin 2 aylık sürelerle 3 defa daha uzatılabileceği düzenlenerek cezaevlerinde salgına yönelik koruyucu tedbir alınması yoluna gidilmiştir.
Yeni düzenlemeyle salgın hastalık, doğal afet, savaş veya seferberlik durumunda bu sebeplerden dolayı izinden dönemeyen veya geç dönen hükümlülere ceza verilmeyecektir.
Hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurma süresi, Kovid-19 nedeniyle 5 gün yerine, 1 Ocak 2021 tarihine kadar 25 gün olarak uygulanacaktır.
Konutta, hafta sonu ve geceleyin infaza yönelik düzenlemeler
Yeni infaz yasasıyla, kadın, çocuk veya 65 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam bir yıl, 70 bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam iki yıl, 75 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam dört yıl, veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebileceği düzenlemesi getirilmiştir. Yine toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilenlerin cezasının konutunda çektirilmesinde infaz hakimi tarafından karar verilebileceği düzenlemesi getirilmiştir. Ayrıca infaz hakimi tarafından doğum yapan kadın hükümlü için, doğumdan itibaren altı ay geçmesi ve toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olması ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine de karar verilebilecektir.
Yeni infaz yasası ile, infaz hâkimi, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasının, her hafta cuma saat 19.00'da girmek ve pazar günleri aynı saatte çıkmak ya da hafta sonları hariç, her gün saat 19.00'da girmek ve ertesi gün saat 07.00'de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verebilecektir.
Cezanın arttırıldığı düzenlemeler
Yeni infaz yasası ile bazı suçlara ilişkin ceza miktarlarında artırım yapılması düzenlenmiştir. Buna göre, kasten yaralama suçunun, üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuzu kötüye kullanılarak silahla işlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında artırılırken, canavarca hisle işlenmesi halinde bir kat oranında yükseltilecektir. Yeni düzenlemeyle, kasten yaralama suçunda bu sayılan hallerde ölüm meydana gelmişse 12 yıldan 18 yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.
Suç işlemek amacıyla örgüt kuranlar, yönetenler için mevcut düzenlemeyle verilen 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası, yeni düzenlemeyle 4 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasına çıkarılmış, mevcut düzenlemede 1 yıldan 3 yıla kadar olan örgüt üyeliği suçuna ilişkin hapis cezası ise 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasına çıkarılmıştır.
Yine tefecilik suçu için de ceza miktarı artırılarak 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilmesi düzenlenmiştir. Tefecilik suçunun bir suç örgütünün faaliyeti içinde işlenmesi halinde ise ceza miktarı bir kar arttırılacaktır.
İyi hal düzenlemeleri
Yeni yasal düzenlemeyle hükümlüler artık cezaevinde bulunduğu tüm aşamalarda en geç 6 ayda bir iyi hal değerlendirmesine tabi tutulacak, toplam 10 yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkum olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir cumhuriyet savcısı başkanlık edecektir.
Toplam hapis cezası 10 yıldan az olanlar 1 ayını, 10 yıl ve daha fazla olanlar ise 3 ayını kapalı ceza infaz kurumunda geçirmiş olan iyi halli hükümlülerden ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına, 1 yıl veya daha az süre kalanlar, talepleri halinde açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilecektir. Fakat Türk Ceza Kanunda yer verilen devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı işlenen suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar bu düzenlemenin kapsamı dışında tutulmuştur.
İnfaz düzenlemelerine ilişkin Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 15.04.2020 tarihinde 311000 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Kısaca “İnfaz Yasası” olarak ifade edilen yasada yer alan düzenlemeleri bu makalemizde kısaca izah etmeye çalışacağız.
Kapsam dışı bırakılan suçlar
Öncelikle belirtmek gerekir ki, toplumda büyük hassasiyet yaratan bazı suçlar kapsam dışı bırakılmıştır. Bu suçlar;
TCK 81,82, 83’te düzenlenen Kasten öldürme suçu
TCK 87/2-d maddesinde düzenlenen neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
TCK 94, 95 ‘de düzenlenen işkence suçu
TCK 96 ‘da düzenlenen eziyet suçu
TCK 102, 103 de düzenlenen cinsel saldırı suçu
TCK 104 ‘de düzenlenen Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu
TCK105’te düzenlenen Cinsel taciz suçu
TCK 132 ,133, 134, 135, 136, 137,138 de düzenlenen özel hayata ve özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar
TCK 188 de düzenlenen Uyuşturucu ticareti suçları
TCK 326 -339 da düzenlen devlet sırlarına karşı suçlar
Suç işlemek maksadıyla örgüt kurmak, örgüt yönetmek ve örgütün faaliyeti içinde işlenen suçlar
3713 sayılı kanun kapsamına giren Terör suçları
2937 sayılı kanun kapsamına giren suçlar
Denetimli Serbestlik düzenlemesi
Denetimli serbestlik düzenlemesinde esasen yeni bir düzenlemeye gidilmemiş olmakla, geçici bir düzenlemeyle denetimli Serbestlikten yararlanma süresi 1 yıldan 3 yıla çıkarılmıştır. 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş hükümlüler için bu süre, 2 yıldan 4 yıla yükseltilmiştir. Unutmamak gerekir ki bu düzenleme sadece bir defaya mahsus olarak uygulanacaktır ve 30 Mart 2020'ye kadar işlenen suçlar bakımından kasten öldürme; üst soya, alt soya, eşe veya kardeşe, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumdaki kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve sonucu nedeniyle ağırlaşmış yaralama, işkence, eziyet suçu ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar kapsam dışında tutulmuştur.
Yine 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından çocuk hükümlülerin cezaevinde geçirdiği 1 gün 3 gün olarak, 18 yaşını dolduruncaya kadar ise cezaevinde geçirdiği 1 gün 2 gün olarak sayılacaktır.
Yeni düzenlemeyle kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında verilen cezalar doğrudan açık ceza infaz kurumlarında yerine getirilmiştir. Fakat terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olanlar ile ikinci defa mükerrer olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler kapsam dışı tutulmuştur.
Yeni infaz düzenlemesiyle maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin, koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürelerde azami süre sınırına bakılmaksızın denetimli serbestlik uygulanacaktır. Ayrıca "İyi halli" olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlüler hakkında da bu süreler geçerli olacaktır.
Koşullu salıverilme düzenlemesi
Mevcut sistemde 2/3 oranında uygulanan koşullu salıverilme 1/2 oranına indirilmiştir. Yine yeni infaz yasasıyla mükerrirler ve örgütlü suçlar bakımından bu oran3/4 ‘ten 2/3’e indirilmiştir. Uyuşturucu Ticareti ve Cinsel istismar suçlarında mevcut düzenleme korunmuş ve ve bu oranın 3/4 olarak uygulanmaya devam edeceği düzenlenmiştir. Yine çocuklar için de mevcut düzendeki 2/3’lük koşullu salıverilme oranı muhafaza edilmeye devam etmektedir. Kasten Adam Öldürme, yüzün sürekli değişikliğine neden olan kasten yaralama suçu (kezzapla kasten yaralama gibi) özel hayata ve özel hayatın gizliliğine karşı işlenmiş suçlar ve devlet sırlarının ifşasına ilişkin suçlar ile işkence ve eziyet suçları bakımından da koşullu salıverilme oranlarında herhangi bir indirim düzenlemesi yapılmamıştır.
Salgına yönelik düzenlemeler
Koronavirüs Kovid-19 salgını nedeniyle açık ceza evinde bulunan hükümlüler, açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan hükümlüler ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanan hükümlülerin 31 Mayıs’a kadar izinli sayılması, salgının devam etmesi halinde bu sürenin 2 aylık sürelerle 3 defa daha uzatılabileceği düzenlenerek cezaevlerinde salgına yönelik koruyucu tedbir alınması yoluna gidilmiştir.
Yeni düzenlemeyle salgın hastalık, doğal afet, savaş veya seferberlik durumunda bu sebeplerden dolayı izinden dönemeyen veya geç dönen hükümlülere ceza verilmeyecektir.
Hükümlünün denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurma süresi, Kovid-19 nedeniyle 5 gün yerine, 1 Ocak 2021 tarihine kadar 25 gün olarak uygulanacaktır.
Konutta, hafta sonu ve geceleyin infaza yönelik düzenlemeler
Yeni infaz yasasıyla, kadın, çocuk veya 65 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam bir yıl, 70 bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam iki yıl, 75 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam dört yıl, veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebileceği düzenlemesi getirilmiştir. Yine toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden maruz kaldığı ağır bir hastalık veya engellik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilenlerin cezasının konutunda çektirilmesinde infaz hakimi tarafından karar verilebileceği düzenlemesi getirilmiştir. Ayrıca infaz hakimi tarafından doğum yapan kadın hükümlü için, doğumdan itibaren altı ay geçmesi ve toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olması ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine de karar verilebilecektir.
Yeni infaz yasası ile, infaz hâkimi, hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam bir yıl altı ay, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam üç yıl veya daha az süreli hapis cezasının, her hafta cuma saat 19.00'da girmek ve pazar günleri aynı saatte çıkmak ya da hafta sonları hariç, her gün saat 19.00'da girmek ve ertesi gün saat 07.00'de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verebilecektir.
Cezanın arttırıldığı düzenlemeler
Yeni infaz yasası ile bazı suçlara ilişkin ceza miktarlarında artırım yapılması düzenlenmiştir. Buna göre, kasten yaralama suçunun, üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuzu kötüye kullanılarak silahla işlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında artırılırken, canavarca hisle işlenmesi halinde bir kat oranında yükseltilecektir. Yeni düzenlemeyle, kasten yaralama suçunda bu sayılan hallerde ölüm meydana gelmişse 12 yıldan 18 yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.
Suç işlemek amacıyla örgüt kuranlar, yönetenler için mevcut düzenlemeyle verilen 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası, yeni düzenlemeyle 4 yıldan 8 yıla kadar hapis cezasına çıkarılmış, mevcut düzenlemede 1 yıldan 3 yıla kadar olan örgüt üyeliği suçuna ilişkin hapis cezası ise 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasına çıkarılmıştır.
Yine tefecilik suçu için de ceza miktarı artırılarak 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilmesi düzenlenmiştir. Tefecilik suçunun bir suç örgütünün faaliyeti içinde işlenmesi halinde ise ceza miktarı bir kar arttırılacaktır.
İyi hal düzenlemeleri
Yeni yasal düzenlemeyle hükümlüler artık cezaevinde bulunduğu tüm aşamalarda en geç 6 ayda bir iyi hal değerlendirmesine tabi tutulacak, toplam 10 yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkum olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir cumhuriyet savcısı başkanlık edecektir.
Toplam hapis cezası 10 yıldan az olanlar 1 ayını, 10 yıl ve daha fazla olanlar ise 3 ayını kapalı ceza infaz kurumunda geçirmiş olan iyi halli hükümlülerden ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmalarına, 1 yıl veya daha az süre kalanlar, talepleri halinde açık ceza infaz kurumlarına gönderilebilecektir. Fakat Türk Ceza Kanunda yer verilen devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı işlenen suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar bu düzenlemenin kapsamı dışında tutulmuştur.