Yeni eğitim ve öğretim dönemi ile birlikte pek çok öğrenci ailelerinden farklı şehirlerde okumak zorunda kalarak farklı şehirlerde barınmak amacıyla özel yurtlardan hizmet alacaklardır. Özel yurtlardan hizmet alınmadan öcne imzalanan pek çok özel yurt sözleşmelerinde matbu hükümlerin, haksız cezai şart uygulamalarının bulunduğu bilinmektedir. Birtakım özel yurtlar sözleşmelere haksız şartlar ve çok yüksek cezai tutarlar yazarak tüketicileri mağdur etmektedir. Ancak bilinmesi gerekir ki özel yurtlar ile imzalanacak hizmet sözleşmeleri tüketici sözleşmeleri kapsamında değerlendirilerek 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine tabi olacağından tek taraflı olarak düzenlenmiş, genel işlem koşullarını içerir sözleşme hükümleri geçersiz olacaktır. Yerleşik Yargıtay kararları da öğrenciler ile özel öğrenci yurtları arasında kurulan sözleşmelerin tüketici hukukuna tabi olduğunu kabul etmektedir.

6502 sayılı Kanun’un yanında 2 Temmuz 2020 tarihli Resmi Gazete’de Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından yayımlanan Yükseköğrenim Özel Barınma Hizmetleri Yönetmeliği (“Yönetmelik”) de konu hakkında ayrıntılı hükümler içermektedir. Bu nedenle 6502 sayılı Kanun’dan önce özel düzenlemeleri içerir Yönetmelik hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.

Kayıt olunacak özel yurtlarda tüketicilerin dikkat etmesi gereken en önemli konulardan biri yurdun işyeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olup olmadığıdır. Yönetmeliğe göre özel yurtlar ancak kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlendikten sonra öğrenci kaydı yapabilir ve faaliyetlerine başlayabilir.  Örgün eğitim veren bir yükseköğretim kurumuna kayıtlı olmak özel yurda kayıt yaptırabilmek için aranan koşulların başında gelmekle birlikte Yönetmelikte ayrıca geçici barınma hükümleri de düzenlenmiştir. Buna göre yurtlarda;

• Yükseköğretim kurumlarının sınavlarına girecek veya bu kurumlara kayıtlarını yaptıracak öğrenciler,
• Açık ya da uzaktan öğretim yapan üniversitelerde yüz yüze eğitimi gerektiren derslere katılmak için barınma ihtiyacı duyan öğrenciler cinsiyetleriyle uygun olmak, kurum yönetimince belirlenen şartları kabul etmek ve durumlarını belgelendirmek kaydıyla

• Sosyal, kültürel veya sportif amaçlı faaliyetlere katılan öğrenciler, sporcular ve yöneticileri kurum yönetimince belirlenen şartları kabul etmek ve durumlarını belgelendirmek kaydıyla,
• Kurum personeli sınav, hizmet içi eğitim, seminer, toplantı gibi faaliyetler amacıyla aynı kurucuya ait farklı il veya ilçelerdeki diğer kurumlarda 

geçici olarak barındırılabilecektir.

Öte yandan özel yurtlar ile imzalanacak sözleşme hükümlerinin incelenerek, sözleşmenin feshi halinde tüketiciye cezai şart öngörülüp öngörülmediğine de dikkat edilmelidir.

Özel yurtlar ile tüketiciler arasındaki uyuşmazlık konularının başında ücret ve depozito gelmektedir. Yönetmeliğe göre sunulan hizmetler karşılığında tüketiciden barınma hizmeti ücreti alınır ve barınma hizmeti ücretine dâhil olan hizmetler ve bunların ücretleri hizmet sunum taahhütnamesinde ayrı ayrı belirtilir. Aylık barınma hizmeti ücreti, hizmet sunum taahhütnamesinde belirlenen yıllık barınma hizmeti ücretinin hizmet sunulmak üzere belirlenen ay sayısına bölünmesi ile tespit edilmelidir. Özel yurtların barınma hizmetine ilişkin başka ad altında herhangi bir ücret talep edemeyeceği de açıkça düzenlenmiştir. Barınma hizmetine ek olarak Yönetmelikte ayrıca tüketicilerden alınacak depozito bedeli de düzenlenmiştir. Buna göre özel yurtlar barınma hizmeti ücretinin bir aylık kısmına tekabül eden miktarda depozito alabileceklerdir.

Zaman zaman yurtların öğrencilere senet imzalattığı da görülmektedir. Bilindiği üzere 6502 sayılı Kanun’un 4. Maddesinin 5. Fıkrasına göre “Tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Bu fıkra hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden geçersizdir.” Dolayısıyla özel yurtlar tarafından öğrencilere emre yazılı senet düzenlenemeyecek olup düzenlenecek senetler yalnızca nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde imzalatılabilecektir. Hukuka aykırı şekilde düzenlenmiş senetlere rağmen öğrencilere icra takibi başlatılmışsa da, icra takibine süresi içinde itiraz edilmesi tavsiye edilmektedir.

Haklı Bir Gerekçe Olmaksızın Özel Yurt İle Sözleşme Feshetmek İsteyen Öğrencilerin Durumu

Özel yurt ile imzalanan sözleşmeler genellikle belirli bir süreliğine imzalandığından, süresinden önce ve haklı bir sebep olmaksızın sözleşmeyi feshetmek isteyen bir öğrenci, sözleşmede öğrenci lehine düzenlenen aksi bir hüküm olmadıkça yurdun zararını ödemekle yükümlü kılınacaktır. Ancak öğrencinin ödemekle yükümlü kılındığı bu tutar Yönetmelik ile sınırlandırılmıştır.

Buna göre özel yurda kayıt yaptırılmasının ardından;

• 15 Eylül tarihine kadar kurumdan ayrılmak istenmesi halinde kayıt yaptıran tüketiciden hizmet sunum taahhütnamesinde belirlenen yıllık barınma hizmeti ücretinin %10’u,
• 15 Eylül sonrasında ayrılanlardan ise barınma hizmeti aldığı aylar ve içinde bulunulan ayın ücretinin tamamı ve kalan aylara ait barınma hizmeti ücretinin %30’u kadar ücret alınır.

Eğer depozitoları ile peşin ödeme yapılmış ise, yukarıdaki şekilde hesaplanacak ücret mahsup edilmesi sonrasında geriye kalan tutar bir ay içinde iade edilir ve hizmet sunum taahhütnamesi feshedilir.

Haklı Bir Gerekçe Nedeniyle Özel Yurt İle Sözleşme Feshetmek İsteyen Öğrencilerin Durumu

Özel yurt ile sözleşme akdeden öğrencinin yurttan ayrılmak için haklı bir sebebinin olması halinde sözleşme feshine ilişkin düzenlemeler Yönetmelik ile ayrıca belirlenmiştir. Buna göre;

• Hizmet veren yurdun, Yönetmelikte veya hizmet sunum taahhütnamesinde yer alan yükümlülüklerini yerine getirmemesi,
• Yükseköğrenim kurumundaki kaydını sildirmesi veya dondurması,
• Birinci derece yakını vefat etmesi ve tabii afet nedeniyle zarar görmesi

durumlarında söz konusu durumları belgeleyen öğrencilere depozitoları ile peşin ödeme yapılan hallerde kurumda barındığı aylara ait ücret mahsup edilmesi sonrasında geriye kalan tutar bir ay içinde iade edilir ve hizmet sunum taahhütnamesi feshedilir. Ayrıca yurdun Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından kapatılması veya Yönetmelikte belirtilen şartlara aykırı şekilde kurucunun yurdu kapatması halinde de aynı şekilde ücret iadesi yapılabilecektir.

Yapılan sözleşmelerin bir tüketici işlemi niteliği taşımasının doğal bir sonucu olarak ise öğrenciler ve özel yurtlar arasında doğacak uyuşmazlıkların çözümünde Tüketici Mahkemeleri yetkili olacaktır. Ancak uyuşmazlıkların çözümüne konu tutarların Tüketici Mahkemelerinde açılacak davalar için belirlenen parasal sınırın altında kalması halinde ilgili talepler Tüketici Hakem Heyetine yöneltilebilecektir.

Bilgi ve değerlendirmelerinize sunulur.

Hazırlayan : Av. İrem AKINCI