Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No:19) (“Tebliğ’’), 30 Nisan 2021 tarihli ve 31470 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu kapsamda, “müşteri’’ sıfatını kapsayan Türk uyruklu gerçek kişiyi veya gerçek kişi tacirin kimliğinin doğrulanması amacıyla kullanılacak uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.

5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un (“Kanun’’) 4. maddesinde sayılan finansal kuruluşlar (Bankalar, faktoring, leasing, finansman ve varlık yönetimi şirketleri, ödeme kuruluşları ve elektronik para şirketleri…) ile finansal olmayan yükümlüler (Kuyumcular, emlakçılar, avukatlar, noterler, SMMM’ler), Tebliğ ile belirlenen uzaktan kimlik tespiti yöntemlerini uygulayacaklardır.

Uzaktan Kimlik Tespitine İlişkin Usul ve Esaslar Düzenlemeleri

• Uzaktan kimlik tespiti, Tebliğ’ göre fiziksel olarak aynı ortamda bulunulmaksızın müşterinin kimlik bilgilerinin alınması ve bildirilen bir kimliğin gerçekten işlem gerçekleştirmek isteyen kişiye ait olduğuna dair güvence sağlanmasına yönelik tedbirler içeren yöntemlerle teyit edilmesi suretiyle gerçekleştirilen kimlik tespitidir. Tebliğ, kimlik tespiti sürecinde mobil uygulama, web tabanlı uygulama, internet şubesi, telefon hizmetlerinin kullanılabileceğini vurgulamış ve bunların tümüne “elektronik kanal’’ tanımını vermiştir. Ayrıca Tebliğ, uzaktan kimlik tespiti hükümlerinin yükümlüler itibarıyla ayrı ayrı belirleneceğini vurgulamıştır.
• Uzaktan kimlik tespitinde, yüz yüze yapılan kimlik tespitinde alınması gereken bilgilerin tamamını içerecek şekilde bir yöntem belirlenmelidir. Bu aşamada müşteriden imza alınma zorunluluğu bulunmaz.
• Uzaktan kimlik tespitinde aşağıdaki bilgiler alınır (Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki bilgiler ile 17 nci maddesinde yer alan yazılı beyan):

a. İlgilinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, uyruğu, kimlik belgesinin türü ve numarası, adresi ve imza örneği, varsa telefon numarası, faks numarası, elektronik posta adresi, iş ve mesleğine ilişkin bilgiler ile Türk vatandaşları için bu bilgilere ilave olarak anne, baba adı ve T.C. kimlik numarası. (Bu bilgiler; web siteleri, internet şubeleri veya mobil uygulamalar gibi kanallar üzerinden elektronik ortamda doldurulan formlar kullanılarak da gönderilebilir.)

b. Kimlik tespiti yapıldıktan sonra ise teyit aşaması olacaktır. İlgilinin adı, soyadı, doğum tarihi, T.C. kimlik numarası ve kimlik belgesinin türü ve numarasına ilişkin bilgilerin doğruluğu; Türk uyruklular için à T.C. nüfus cüzdanı, T.C. sürücü belgesi veya pasaport ile üzerinde T.C kimlik numarası bulunan ve özel kanunlarında resmi kimlik hükmünde olduğu açıkça belirtilen kimlik belgeleri, Türk uyruklu olmayanlar içinà pasaport, ikamet belgesi veya Bakanlıkça uygun görülen kimlik belgesi, üzerinden teyit edilir. Kimlik tespiti kapsamında alınan adres ve kimlik bilgileri ise Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS) üzerinden teyit edilecektir.

c. Finansal kuruluşlar ayrıca sürekli iş ilişkisi tesisinde başkası hesabına hareket edilip edilmediğine ilişkin müşteriden yazılı beyan alır. Uzaktan kimlik tespiti ile sürekli iş ilişkisi tesisinde, Yönetmeliğin 18 inci ve 20 nci maddelerinde yer alan tedbirler göz önünde bulundurulacağı ve

İlgili Madde hükümleri şu şekildedir:

Özel dikkat gerektiren işlemler

MADDE 18 

1. Yükümlüler karmaşık ve olağandışı büyüklükteki işlemler ile görünürde makul hukuki ve ekonomik amacı bulunmayan işlemlere özel dikkat göstermek, talep edilen işlemin amacı hakkında yeterli bilgi edinmek için gerekli tedbirleri almak ve bu kapsamda elde edilen bilgi, belge ve kayıtları istenildiğinde yetkililere sunmak üzere muhafaza etmek zorundadır.

Teknolojik risklere karşı tedbir alınması

MADDE 20

(1) Finansal kuruluşlar, yeni ve gelişen teknolojilerin getirdiği imkânların aklama ve terörün finansmanı amacıyla kullanılması riskine karşı özel dikkat göstermek ve bunu önlemeye yönelik uygun tedbirleri almak zorundadır.

(2) Finansal kuruluşlar yüz yüze olmayan işlemler yapılmasını mümkün kılan sistemleri kullanarak gerçekleştirilen hesaba para yatırma, hesaptan para çekme ve elektronik transfer gibi işlemlere özel dikkat göstermek, müşterinin mali profiline ve faaliyetlerine uygun olmayan veya faaliyetleriyle ilgisi bulunmayan işlemleri yakından izlemek, tutar ve işlem sayısı limiti belirlemek de dâhil uygun ve etkili tedbirleri almak zorundadır.

d. Uzaktan kimlik tespitinde alınan bilgiler, teyide yönelik her türlü bilgi ve belge ile her türlü ortamdaki kayıtlar talep edildiğinde yetkili mercilere verilmesine imkân verecek şekilde muhafaza edilmelidir. Nitekim Kanun’un 46. Maddesinde de yükümlüler için sekiz yıl süre ile belge muhafaza süresi öngörülmüştür.

Bankacılık İşlemlerinde Uzaktan Kimlik Tespiti

• Tebliğ, bankacılık işlemlerinde kimlik tespiti başlığını ayrı tutmuştur. Buna göre, bankalar müşterileriyle sürekli iş ilişkisi tesisinde uzaktan kimlik tespitini, 1/4/2021 tarihli ve 31441 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelikte belirlenen yöntem ve tedbirler kapsamında gerçekleştirir.

Ortak Hükümler Başlığı Altındaki Düzenlemeler

• Müşterinin başvurusu ile birlikte müşteri profilinin oluşturulması ve değerlendirilmesini teminen kişi hakkında risk değerlendirmesi ve kimlik tespitine ilişkin sürecin tamamlanması için gerekli olan bilgiler alınır. Ancak bunların yanı sıra Tebliğ’de asgari olarak;

a. İş ilişkisinin amacı ve mahiyeti (hesap açma amacı, talep edilen ürünler ve benzeri),

b. İşleme konu malvarlığının ve müşteriye ait fonların kaynağı ile ortalama gelir bilgisi,

c. Açılacak hesabın aylık tahmini işlem hacmi ve işlem sayısına yönelik bilgilerin de alınması gerektiği vurgulanmıştır

• Uzaktan kimlik tespiti yapılmak suretiyle sürekli iş ilişkisi kurulduktan sonra, diğer işlemler yüz yüze gerçekleştiriliyorsa kimlik tespiti süreci yürütülür ve bu sefer müşteriden imza örneği alınır.
• Finansal kuruluşlar ile finansal olmayan belirli iş ve meslekler, uzaktan kimlik tespitine ilişkin işlemlerde, risk temelli yaklaşım çerçevesinde tespit edilen riskle orantılı olarak aşağıda belirtilen tedbirlerin bir veya birden fazlasını ya da tamamını uygular:

a. Müşteri hakkında ilave bilgi edinmek ve müşteri ile gerçek faydalanıcının kimlik bilgilerini daha sık güncellemek.

b. İş ilişkisine girilmesini, mevcut iş ilişkisinin sürdürülmesini ya da işlemin gerçekleştirilmesini üst seviyedeki görevlinin onayına bağlamak.

c. Uygulanan kontrollerin sayı ve sıklığını artırmak ve ilave kontrol gerektiren işlem türlerini belirlemek suretiyle iş ilişkisini sıkı gözetim altında tutmak.

d. Sürekli iş ilişkisi tesisinde ilk finansal hareketin, müşterinin tanınmasına ilişkin esasların uygulandığı bir başka finansal kuruluştan yapılmasını zorunlu tutmak.

e. Müşterinin mali profiline ve faaliyetlerine uygun olmayan veya faaliyetleriyle ilgisi bulunmayan işlemleri yakından izlemek.

f. Tutar ve işlem sayısı limiti belirlemek de dâhil uygun ve etkili tedbirleri almak.

Tebliğ, 01/05/2021 tarihinde yürürlüğe girer. Tebliğ’e aykırı yapılan uzaktan kimlik tespiti işlemleri uygulanamaz.