GİRİŞ
Bu yazıda kısaca yer sağlayıcı ile içerik sağlayıcı kavramları ve 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“5651 Sayılı Kanun”) ile bu kavramlara nasıl yükümlülükler yüklenmiş olduğu yine 5651 Sayılı Kanun hükümleri ve örneklemeler yoluyla incelenip anlatılacaktır.
II.YER SAĞLAYICI İLE İÇERİK SAĞLAYICI KAVRAMLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Yer Sağlayıcı
Yer sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’da “Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek ve-ya tüzel kişiler” olarak tanımlanmış olup, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“BTK”) da bu tanımı; ticari amaçlı hizmet veren yer sağlayıcılar ve kendi bünyesinde hizmet veren yer sağlayıcılar olarak ikiye ayırmıştır.
Ticari Amaçlı Hizmet Veren Yer Sağlayıcılar: Kendi bünyesinde bulunan hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri veya sunucuları ticari amaçlı olarak üçüncü kişilere kullandıran veya işleten gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu kategori için verilebilecek en uygun örneklerden birisi hosting firmalarıdır. BTK’nın kendi internet sitesinde bu kategoride bulunan şirketler liste halinde paylaşılmıştır.
Kendi Bünyesinde Hizmet Veren Yer Sağlayıcılar: İnternet sitesine erişim için gerekli olan sunucu/server kendi bünyesinde olan gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu kategori için verilebilecek en uygun örnekler tüketiciye hizmet verirken kendi sunucusunu kullanan hepsiburada, trendyol gibi internet siteleridir. BTK’nın kendi internet sitesinde bu kategoride bulunan şirketler liste halinde paylaşılmıştır.
5651 Sayılı Kanun’un ve BTK’nın yukarıda yer verilen tanımlarından yola çıkıldığında, yalnızca alıcı ve satıcıyı bir araya getiren ve satışa aracılık eden şirketlerin yer sağlayıcı olarak kabul görmediğini anlamaktayız.
Yer Sağlayıcının Yükümlülükleri
Yer sağlayıcının 5651 Sayılı Kanun’un 5. maddesinde sayılmış olan yükümlülüklerine geçmeden evvel, yer sağlayıcı kavramının 5651 ile hayatımıza giren diğer kavramlardan farkını ifade etmek gerekir ise; paylaşım yapılabilmesi için alan sunan yer sağlayıcılar, sunulan içeriği incelemek ile yükümlü olmamakla birlikte içeriğe ilişkin herhangi bir faaliyeti kontrol etmek zorunda da değildir. Bu ifadeyi somutlaştıracak bir örnek olarak forum sitelerinden bahsedebiliriz. Forum siteleri kendi adına faaliyette bulunmazken kişilerin paylaşımlarına olanak ve imkân sağlayarak tanıma birebir karşılık gelen bir yer sağlayıcıdır. Ancak kontrol yükümlülüğünün bulunmaması yer sağlayıcılara tamamen özgür ve sorumluluk bulunmayan bir alan yaratmamakta olup, 5651 Sayılı Kanun yükümlülükleri tek tek sayma yolu ile ifade etmiştir.
a)Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu Kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi halinde erişimi engellemek
Yer sağlayıcılar, 5651 Sayılı Kanun’un içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi konularındaki düzenlemeleri ihtiva eder 8. ve 9. maddelerine uygun olarak bilgilendirildiği takdirde hukuka aykırı bu içeriğe erişimi engellemek ile yükümlüdür. Buna göre idari yaptırım, koruma tedbiri, gecikmesinde sakınca bulunan haller ve hâkim kararı hallerinden herhangi biri mevcut ise yer sağlayıcı; işbu kararların kendisine bildirilmesinden itibaren en geç 24 saat içinde ilgili yaptırımı gerçekleştirmek ile yükümlüdür. Burada belirtilen üç halde de karar BTK başkanı tarafından, hâkim kararı mevcut ise Erişim Sağlayıcılar Birliği tarafından yer sağlayıcıya bildirim yapılmaktadır. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali hem adli hem idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır.
BTK Başkan’ı tarafından idari olarak verilen karara aykırılık
Söz konusu kararın yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili yer sağlayıcısına 10.000,00 TL ile 100.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
Koruma tedbiri olarak verilen karara aykırılık
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi/içeriğin çıkarılması kararını uygulamayan yer sağlayıcısının fiili daha ağır cezayı gerektirmeyen bir suç oluşturmadığı takdirde; beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Verilecek bu cezaya karşı yer sağlayıcı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan haller kapsamında alınan karara aykırılık
Söz konusu madde kapsamında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin yayından çıkarılması kararını gereği gibi yerine getirmeyen yer sağlayıcıya Başkan tarafından 50.000,00 TL ile 500.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
9. Madde kapsamında hakim tarafından verilen karara aykırılık
Sulh ceza hakimi tarafından Kanun’un 9. Maddesi kapsamında verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararını uygulamayan yer sağlayıcısı beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı yer sağlayıcı, CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
b)Bilgilendirme yükümlülüğü
5651 Sayılı Kanun’un 3. maddesi uyarınca yer sağlayıcı, kendini tanıtıcı bilgilere kendi internet sitesinde, kullanıcıların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak yer vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Bilgilendirme yükümlülüğüne aykırı davranan yer sağlayıcıları için, BTK Başkan’ı tarafından 2.000,00 TL ile 50.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
c)Sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamak ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamak
Trafik bilgisi; taraflara ait IP adresi, port bilgileri, bağlantı tarihini ve saati, veri bilgisi, varsa kimlik bilgisi olarak tanımlanabilir. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Trafik bilgisi saklama yükümlülüğünü Kanun’a aykırı olarak ihlal eden yer sağlayıcı için, BTK Başkan’ı tarafından 148.607,00 TL’den 1.486.078,00 TL’ye kadar idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
d)Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmak
Yer sağlayıcılar yapılan Kanun değişikliği ile faaliyet belgesi alma zorunluluğundan kurtulmuş olup BTK’ya bildirim yapmakla yükümlü kılınmışlardır. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Söz konusu bildirimi yapmamasına rağmen yer sağlayıcılık faaliyeti yürüttüğü tespit edilen yer sağlayıcı için, BTK Başkan’ı tarafından 148.607,00 TL’den 1.486.078,00 TL’ye kadar idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen bu idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
e)Kimlik bilgisi vermek
Yer sağlayıcı, Kanun’un 8A maddesinde sayılan suçların faillerine ulaşmak amacıyla hâkim kararı ile talep edilen kimlik bilgilerini aynı maddenin 4. fıkrası gereğince adli makamlara vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali adli birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Söz konusu fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı ise CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
f)Uyarmak ve kaldırmak
Kanun, internet ortamında kişilik hakları ihlal edilen kişilere içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi talepleri için yetkili Sulh Ceza Hakimliğine başvuru yapılmadan önce, ilk olarak içerik sağlayıcısına başvurulması, ona ulaşılamaması halinde yer sağlayıcıya başvurma hakkı tanımıştır. Yer sağlayıcı en geç 24 saat içinde bu talebi yanıtlamak ile yükümlü olmasına karşı bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi haline ilişkin adli veya idari bir yaptırım 5651 Sayılı Kanun nezdinde bulunmamaktadır.
İçerik Sağlayıcı
İçerik sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’da “İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmıştır. Bu şekilde Kanun içerik kavramının da dolaylı olarak tanımını yapmış ve “İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi” içerik olarak kabul etmiştir.
İçerik sağlayıcı ifadesini somutlaştırmak için birkaç örnek vermemiz gerekir ise; internet sitelerinde kendi içeriğini üretip paylaşan kişiler, forum sitelerinde yazar olarak gördüğümüz paylaşım yapan kişiler veya sosyal ağ sitelerinde yazı, görüntü, ses vb. şeyler paylaşan kişiler içerik sağlayıcı olarak kabul edilmektedir. Bu ifadelerden yola çıkarak aslında her sosyal medya kullanıcısının da bir içerik sağlayıcı olduğunu söyleyebiliriz.
İçerik Sağlayıcının Yükümlülükleri
Her şeyden evvel içerik sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’un 4/1 maddesi uyarınca internet ortamında kullanıma sunmuş olduğu her türlü içerikten sorumludur. Dolayısıyla içerik sağlayıcı kendi paylaşımlarının suç teşkil edip etmediği ya da Anayasa ile korunan hakların ihlaline sebep olup olmadığı gibi hukuka uygunluk noktasında gerekli kontrolleri sağlamak ile yükümlü kılınmıştır.
Ancak aynı maddenin ikinci fıkrası ile bu duruma istisna getirilmiştir. İçerik sağlayıcı, bağlantı sağlamak ile başkasına ait içeriği paylaşmış ise; bu içeriği sunuş biçiminden bağlantı sağladığı içeriği benimsediği ve kullanıcının söz konusu içeriğe ulaşmasını amaçladığı anlaşılmadığı takdirde içerikten herhangi bir şekilde sorumlu olmayacaktır.
a)Bilgilendirme yükümlülüğü
5651 Sayılı Kanun’un 3. maddesi uyarınca içerik sağlayıcı, kendini tanıtıcı bilgilere kendi internet sitesinde, kullanıcıların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak yer vermekle yükümlüdür. Her ne kadar Kanun maddesinden tüm içerik sağlayıcıların bilgilendirme yükümlülüğü varmış gibi anlaşılsa da bu yükümlülük yalnızca ticari ve ekonomik amaçlı içerik sağlayıcılar için geçerlidir. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Bilgilendirme yükümlülüğüne aykırı davranan içerik sağlayıcılar için, BTK Başkan’ı tarafından 2.000,00 TL ile 50.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise içerik sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
b)İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını uygulamak
İçerik sağlayıcılar, ilgili Kanun’un içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi konularındaki düzenlemeleri ihtiva eder 8. ve 9. maddelerine uygun olarak bilgilendirildiği takdirde hukuka aykırı bu içeriğe erişimi engellemek ile yükümlüdür. İçerik sağlayıcı adli veya idari bu kararların kendisine bildirilmesinden itibaren en geç 24 saat içinde ilgili yaptırımı gerçekleştirmek ile yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali hem adli hem idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır.
BTK Başkan’ı tarafından idari olarak verilen karara aykırılık
Söz konusu kararın yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik sağlayıcıya 10.000,00 TL ile 100.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen idari para cezasına karşı ise içerik sağlayıcı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
Koruma tedbiri olarak verilen karara aykırılık
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi/içeriğin çıkarılması kararını uygulamayan içerik sağlayıcının fiili daha ağır cezayı gerektirmeyen bir suç oluşturmadığı takdirde; beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Verilecek bu cezaya karşı içerik sağlayıcı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan haller kapsamında alınan karara aykırılık
Söz konusu madde kapsamında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin yayından çıkarılması kararını gereği gibi yerine getirmeyen içerik sağlayıcıya Başkan tarafından 50.000,00 TL ile 500.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise içerik sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
9. Madde kapsamında hakim tarafından verilen karara aykırılık
Sulh ceza hakimi tarafından Kanun’un 9. Maddesi kapsamında verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararını uygulamayan içerik sağlayıcı beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı içerik sağlayıcı, CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
c)Uyarı yöntemi ile ilgili kişiler tarafından yapılan başvuruyu cevaplandırmak
5651 Sayılı Kanun, internet ortamında kişilik hakları ihlal edilen kişilere içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi talepleri için yetkili Sulh Ceza Mahkemesi’ne başvuru yapılmadan önce, ilk olarak içerik sağlayıcısına başvurulması, ona ulaşılamaması halinde yer sağlayıcıya başvurma hakkı tanımıştır. İçerik sağlayıcı en geç 24 saat içinde bu talebi yanıtlamak ile yükümlü olmasına karşı bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi haline ilişkin adli veya idari bir yaptırım Kanun nezdinde bulunmamaktadır.
d)Kimlik bilgisi vermek
İçerik sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’un 8A maddesinde sayılan suçların faillerine ulaşmak amacıyla hâkim kararı ile talep edilen kimlik bilgilerini aynı maddenin 4. fıkrası gereğince adli makamlara vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali adli birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Söz konusu fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı ise CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
III.SONUÇ
5651 Sayılı Kanun komplike bir anlatımla da olsa internet süjelerini tanımlamış ve getirdiği düzenlemeler ile kavramların hukuki çerçevesini çizmiştir. Bu düzenlemelere göre kural olarak yer sağlayıcı nezdinde yapılan içeriklerden herhangi bir şekilde sorumlu olmamak ile birlikte; içerik sağlayıcı, bu durumun aksine internet ortamında paylaşmış olduğu içeriklerden hukuki ve cezai anlamda sorumlu tutulmuştur. Bu sorumlulukların birçoğu adli ve idari yaptırımlara bağlanmıştır. Ancak uygulamada gerek kullanıcılar tarafından internet süjelerinin anlaşılması, gerek erişimin engellenmesi/içeriğin kaldırılması kararlarının uygulanması, gerek içerik ve yer sağlayıcıların kişilik hakkı ihlal edilen başvuruculara 5651 Sayılı Kanun’da belirlenen sürede dönüş yapması konularında eksiklikler olduğu açıktır. Bu sebeple internet ortamının yapısına daha uygun ve uygulanabilir düzenlemeler ile mevcut hukuki düzenlemelerin geliştirilmesi gerektiğini ifade etmek hiç de yanlış olmayacaktır.
Yazar : Av. Selen SÜSLER
GİRİŞ
Bu yazıda kısaca yer sağlayıcı ile içerik sağlayıcı kavramları ve 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“5651 Sayılı Kanun”) ile bu kavramlara nasıl yükümlülükler yüklenmiş olduğu yine 5651 Sayılı Kanun hükümleri ve örneklemeler yoluyla incelenip anlatılacaktır.
II.YER SAĞLAYICI İLE İÇERİK SAĞLAYICI KAVRAMLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Yer Sağlayıcı
Yer sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’da “Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek ve-ya tüzel kişiler” olarak tanımlanmış olup, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (“BTK”) da bu tanımı; ticari amaçlı hizmet veren yer sağlayıcılar ve kendi bünyesinde hizmet veren yer sağlayıcılar olarak ikiye ayırmıştır.
Ticari Amaçlı Hizmet Veren Yer Sağlayıcılar: Kendi bünyesinde bulunan hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri veya sunucuları ticari amaçlı olarak üçüncü kişilere kullandıran veya işleten gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu kategori için verilebilecek en uygun örneklerden birisi hosting firmalarıdır. BTK’nın kendi internet sitesinde bu kategoride bulunan şirketler liste halinde paylaşılmıştır.
Kendi Bünyesinde Hizmet Veren Yer Sağlayıcılar: İnternet sitesine erişim için gerekli olan sunucu/server kendi bünyesinde olan gerçek veya tüzel kişilerdir. Bu kategori için verilebilecek en uygun örnekler tüketiciye hizmet verirken kendi sunucusunu kullanan hepsiburada, trendyol gibi internet siteleridir. BTK’nın kendi internet sitesinde bu kategoride bulunan şirketler liste halinde paylaşılmıştır.
5651 Sayılı Kanun’un ve BTK’nın yukarıda yer verilen tanımlarından yola çıkıldığında, yalnızca alıcı ve satıcıyı bir araya getiren ve satışa aracılık eden şirketlerin yer sağlayıcı olarak kabul görmediğini anlamaktayız.
Yer Sağlayıcının Yükümlülükleri
Yer sağlayıcının 5651 Sayılı Kanun’un 5. maddesinde sayılmış olan yükümlülüklerine geçmeden evvel, yer sağlayıcı kavramının 5651 ile hayatımıza giren diğer kavramlardan farkını ifade etmek gerekir ise; paylaşım yapılabilmesi için alan sunan yer sağlayıcılar, sunulan içeriği incelemek ile yükümlü olmamakla birlikte içeriğe ilişkin herhangi bir faaliyeti kontrol etmek zorunda da değildir. Bu ifadeyi somutlaştıracak bir örnek olarak forum sitelerinden bahsedebiliriz. Forum siteleri kendi adına faaliyette bulunmazken kişilerin paylaşımlarına olanak ve imkân sağlayarak tanıma birebir karşılık gelen bir yer sağlayıcıdır. Ancak kontrol yükümlülüğünün bulunmaması yer sağlayıcılara tamamen özgür ve sorumluluk bulunmayan bir alan yaratmamakta olup, 5651 Sayılı Kanun yükümlülükleri tek tek sayma yolu ile ifade etmiştir.
a)Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu Kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi halinde erişimi engellemek
Yer sağlayıcılar, 5651 Sayılı Kanun’un içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi konularındaki düzenlemeleri ihtiva eder 8. ve 9. maddelerine uygun olarak bilgilendirildiği takdirde hukuka aykırı bu içeriğe erişimi engellemek ile yükümlüdür. Buna göre idari yaptırım, koruma tedbiri, gecikmesinde sakınca bulunan haller ve hâkim kararı hallerinden herhangi biri mevcut ise yer sağlayıcı; işbu kararların kendisine bildirilmesinden itibaren en geç 24 saat içinde ilgili yaptırımı gerçekleştirmek ile yükümlüdür. Burada belirtilen üç halde de karar BTK başkanı tarafından, hâkim kararı mevcut ise Erişim Sağlayıcılar Birliği tarafından yer sağlayıcıya bildirim yapılmaktadır. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali hem adli hem idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır.
BTK Başkan’ı tarafından idari olarak verilen karara aykırılık
Söz konusu kararın yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili yer sağlayıcısına 10.000,00 TL ile 100.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
Koruma tedbiri olarak verilen karara aykırılık
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi/içeriğin çıkarılması kararını uygulamayan yer sağlayıcısının fiili daha ağır cezayı gerektirmeyen bir suç oluşturmadığı takdirde; beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Verilecek bu cezaya karşı yer sağlayıcı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan haller kapsamında alınan karara aykırılık
Söz konusu madde kapsamında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin yayından çıkarılması kararını gereği gibi yerine getirmeyen yer sağlayıcıya Başkan tarafından 50.000,00 TL ile 500.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
9. Madde kapsamında hakim tarafından verilen karara aykırılık
Sulh ceza hakimi tarafından Kanun’un 9. Maddesi kapsamında verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararını uygulamayan yer sağlayıcısı beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı yer sağlayıcı, CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
b)Bilgilendirme yükümlülüğü
5651 Sayılı Kanun’un 3. maddesi uyarınca yer sağlayıcı, kendini tanıtıcı bilgilere kendi internet sitesinde, kullanıcıların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak yer vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Bilgilendirme yükümlülüğüne aykırı davranan yer sağlayıcıları için, BTK Başkan’ı tarafından 2.000,00 TL ile 50.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
c)Sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamak ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamak
Trafik bilgisi; taraflara ait IP adresi, port bilgileri, bağlantı tarihini ve saati, veri bilgisi, varsa kimlik bilgisi olarak tanımlanabilir. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Trafik bilgisi saklama yükümlülüğünü Kanun’a aykırı olarak ihlal eden yer sağlayıcı için, BTK Başkan’ı tarafından 148.607,00 TL’den 1.486.078,00 TL’ye kadar idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
d)Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmak
Yer sağlayıcılar yapılan Kanun değişikliği ile faaliyet belgesi alma zorunluluğundan kurtulmuş olup BTK’ya bildirim yapmakla yükümlü kılınmışlardır. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Söz konusu bildirimi yapmamasına rağmen yer sağlayıcılık faaliyeti yürüttüğü tespit edilen yer sağlayıcı için, BTK Başkan’ı tarafından 148.607,00 TL’den 1.486.078,00 TL’ye kadar idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen bu idari para cezasına karşı ise yer sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
e)Kimlik bilgisi vermek
Yer sağlayıcı, Kanun’un 8A maddesinde sayılan suçların faillerine ulaşmak amacıyla hâkim kararı ile talep edilen kimlik bilgilerini aynı maddenin 4. fıkrası gereğince adli makamlara vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali adli birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Söz konusu fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı ise CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
f)Uyarmak ve kaldırmak
Kanun, internet ortamında kişilik hakları ihlal edilen kişilere içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi talepleri için yetkili Sulh Ceza Hakimliğine başvuru yapılmadan önce, ilk olarak içerik sağlayıcısına başvurulması, ona ulaşılamaması halinde yer sağlayıcıya başvurma hakkı tanımıştır. Yer sağlayıcı en geç 24 saat içinde bu talebi yanıtlamak ile yükümlü olmasına karşı bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi haline ilişkin adli veya idari bir yaptırım 5651 Sayılı Kanun nezdinde bulunmamaktadır.
İçerik Sağlayıcı
İçerik sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’da “İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler” olarak tanımlanmıştır. Bu şekilde Kanun içerik kavramının da dolaylı olarak tanımını yapmış ve “İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi” içerik olarak kabul etmiştir.
İçerik sağlayıcı ifadesini somutlaştırmak için birkaç örnek vermemiz gerekir ise; internet sitelerinde kendi içeriğini üretip paylaşan kişiler, forum sitelerinde yazar olarak gördüğümüz paylaşım yapan kişiler veya sosyal ağ sitelerinde yazı, görüntü, ses vb. şeyler paylaşan kişiler içerik sağlayıcı olarak kabul edilmektedir. Bu ifadelerden yola çıkarak aslında her sosyal medya kullanıcısının da bir içerik sağlayıcı olduğunu söyleyebiliriz.
İçerik Sağlayıcının Yükümlülükleri
Her şeyden evvel içerik sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’un 4/1 maddesi uyarınca internet ortamında kullanıma sunmuş olduğu her türlü içerikten sorumludur. Dolayısıyla içerik sağlayıcı kendi paylaşımlarının suç teşkil edip etmediği ya da Anayasa ile korunan hakların ihlaline sebep olup olmadığı gibi hukuka uygunluk noktasında gerekli kontrolleri sağlamak ile yükümlü kılınmıştır.
Ancak aynı maddenin ikinci fıkrası ile bu duruma istisna getirilmiştir. İçerik sağlayıcı, bağlantı sağlamak ile başkasına ait içeriği paylaşmış ise; bu içeriği sunuş biçiminden bağlantı sağladığı içeriği benimsediği ve kullanıcının söz konusu içeriğe ulaşmasını amaçladığı anlaşılmadığı takdirde içerikten herhangi bir şekilde sorumlu olmayacaktır.
a)Bilgilendirme yükümlülüğü
5651 Sayılı Kanun’un 3. maddesi uyarınca içerik sağlayıcı, kendini tanıtıcı bilgilere kendi internet sitesinde, kullanıcıların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak yer vermekle yükümlüdür. Her ne kadar Kanun maddesinden tüm içerik sağlayıcıların bilgilendirme yükümlülüğü varmış gibi anlaşılsa da bu yükümlülük yalnızca ticari ve ekonomik amaçlı içerik sağlayıcılar için geçerlidir. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Bilgilendirme yükümlülüğüne aykırı davranan içerik sağlayıcılar için, BTK Başkan’ı tarafından 2.000,00 TL ile 50.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise içerik sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
b)İçeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararlarını uygulamak
İçerik sağlayıcılar, ilgili Kanun’un içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi konularındaki düzenlemeleri ihtiva eder 8. ve 9. maddelerine uygun olarak bilgilendirildiği takdirde hukuka aykırı bu içeriğe erişimi engellemek ile yükümlüdür. İçerik sağlayıcı adli veya idari bu kararların kendisine bildirilmesinden itibaren en geç 24 saat içinde ilgili yaptırımı gerçekleştirmek ile yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali hem adli hem idari birtakım yaptırımlara bağlanmıştır.
BTK Başkan’ı tarafından idari olarak verilen karara aykırılık
Söz konusu kararın yerine getirilmemesi halinde, Başkan tarafından ilgili içerik sağlayıcıya 10.000,00 TL ile 100.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. Başkan tarafından verilen idari para cezasına karşı ise içerik sağlayıcı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
Koruma tedbiri olarak verilen karara aykırılık
Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi/içeriğin çıkarılması kararını uygulamayan içerik sağlayıcının fiili daha ağır cezayı gerektirmeyen bir suç oluşturmadığı takdirde; beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Verilecek bu cezaya karşı içerik sağlayıcı, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan haller kapsamında alınan karara aykırılık
Söz konusu madde kapsamında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin yayından çıkarılması kararını gereği gibi yerine getirmeyen içerik sağlayıcıya Başkan tarafından 50.000,00 TL ile 500.000,00 TL arasında idari para cezası verilebilir. BTK Başkan’ı tarafından verilecek idari para cezasına karşı ise içerik sağlayıcı, İYUK uyarınca dava açılabilme hakkına sahiptir.
9. Madde kapsamında hakim tarafından verilen karara aykırılık
Sulh ceza hakimi tarafından Kanun’un 9. Maddesi kapsamında verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararını uygulamayan içerik sağlayıcı beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı içerik sağlayıcı, CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
c)Uyarı yöntemi ile ilgili kişiler tarafından yapılan başvuruyu cevaplandırmak
5651 Sayılı Kanun, internet ortamında kişilik hakları ihlal edilen kişilere içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi talepleri için yetkili Sulh Ceza Mahkemesi’ne başvuru yapılmadan önce, ilk olarak içerik sağlayıcısına başvurulması, ona ulaşılamaması halinde yer sağlayıcıya başvurma hakkı tanımıştır. İçerik sağlayıcı en geç 24 saat içinde bu talebi yanıtlamak ile yükümlü olmasına karşı bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi haline ilişkin adli veya idari bir yaptırım Kanun nezdinde bulunmamaktadır.
d)Kimlik bilgisi vermek
İçerik sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun’un 8A maddesinde sayılan suçların faillerine ulaşmak amacıyla hâkim kararı ile talep edilen kimlik bilgilerini aynı maddenin 4. fıkrası gereğince adli makamlara vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe aykırı davranma hali adli birtakım yaptırımlara bağlanmıştır. Söz konusu fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılabilir. Söz konusu cezaya karşı ise CMK uyarınca kanun yoluna başvurulabilir.
III.SONUÇ
5651 Sayılı Kanun komplike bir anlatımla da olsa internet süjelerini tanımlamış ve getirdiği düzenlemeler ile kavramların hukuki çerçevesini çizmiştir. Bu düzenlemelere göre kural olarak yer sağlayıcı nezdinde yapılan içeriklerden herhangi bir şekilde sorumlu olmamak ile birlikte; içerik sağlayıcı, bu durumun aksine internet ortamında paylaşmış olduğu içeriklerden hukuki ve cezai anlamda sorumlu tutulmuştur. Bu sorumlulukların birçoğu adli ve idari yaptırımlara bağlanmıştır. Ancak uygulamada gerek kullanıcılar tarafından internet süjelerinin anlaşılması, gerek erişimin engellenmesi/içeriğin kaldırılması kararlarının uygulanması, gerek içerik ve yer sağlayıcıların kişilik hakkı ihlal edilen başvuruculara 5651 Sayılı Kanun’da belirlenen sürede dönüş yapması konularında eksiklikler olduğu açıktır. Bu sebeple internet ortamının yapısına daha uygun ve uygulanabilir düzenlemeler ile mevcut hukuki düzenlemelerin geliştirilmesi gerektiğini ifade etmek hiç de yanlış olmayacaktır.
Yazar : Av. Selen SÜSLER